Hesen Zîrek
1921-1972
Okuma yazma bilmeyen ama müzik yapan bir dahi: Hesen Zîrek. Resim: 1960
Hassan Zîrek, ayrıca Hassan Zirak (* 1921, Bukan, İran yakınlarındaki Hermila; † 1972), Soran lehçesinin Kürd şarkıcısıydı. En ünlü Kürd halk müziği şarkıcılarından biriydi ve bugün hala popüler. Hayatı boyunca yaklaşık 1500 şarkı kaydetti.
Hassan Zîrek, 1921 yılında Bukan yakınlarındaki küçük Hermila köyünde Abdullah ve Amina Zirek'in oğulları olarak dünyaya geldi. Hasan'ın ayrıca Hüseyin ve Mina adında bir erkek ve bir kız kardeşi vardır. Zîrek, şarkı söyleme yeteneğini erken yaşta gösterdi. Oldukça fakir olan ailesinin -daha önce ailesinde şarkıcı yoktu- ve yeteneğini daha fazla teşvik etmedi. Henüz beş yaşındayken çok yakın olduğu babası öldü. Annesi kısa bir süre sonra yeniden evlendi, bu da onu duygusal olarak etkiledi. 13 yaşında, okuma yazma bilmeyen Zîrek, Doğu Kürdistan restoranlarda çalışmaya başladı. 1940'ların sonunda sürgüne gitti ve burada çok zor bir hayat sürdü. Hapse atıldı ve birkaç kez işkence gördü.
1953'te Irak Kürdistanı'na giderek birçok kürdçe şarkısını Bağdat'taki yerel yayın kuruluşuna verdi. Bu yüzden popülaritesi özellikle Kürd bölgelerinde hızla arttı. Arapça, Farsça, Türkçe veya Azerice gibi diğer dillerde şarkı söyleyebilmesi onu Kürdistan dışında da tanıttı. 1958'deki Irak devriminden sonra ülkeden kovuldu ve Doğu Kürdistan’a geri dönmek zorunda kaldı. Orada en iyi bilinen şarkılarının çoğunu "Radio Kermanşah" istasyonunda kaydetti. Kendi üslubuyla yüzlerce Kürd türküye şekil verdi. 1959 yılının sonunda Tahran'a gitti ve burada "Radyo Tahran" için çalışmaya başladı. Orada müstakbel eşi Medya Zendi ile tanıştı. 1960 yılında İran'dan sınır dışı edildi. Bu kez Bağdat'a dönmedi ve giriş yasağına rağmen uzun süre kaldığı Güney Kürdistan’a gitti. 1960'lardan itibaren Güney ve Doğu Kürdistan arasında gidip geldi ve şarkılarının çoğunu ev konserlerinde kaydetti. Kürd müziği için alışılmadık bir durum olmayan bunlar, pazarlarda ilgili ev sahibi adı altında kaset olarak satıldı ve bu da popülaritesini hızla artırdı. Bu popülariteye rağmen, Zîrek mütevazı koşullarda yaşadı ve müziğinden asla para kazanmadı. 1967'de yetkililer onu tekrar ülkeden kovdu. Bu kez hayatının sonuna kadar kaldığı İran'daki Seqiz'e gitti.
Aşırı alkol tüketimi nedeniyle Zirek'in sağlığı 1970'lerin başında hızla bozuldu. 1971'de ölümcül kanser teşhisi kondu. Hassan Zîrek, 51 yaşında kanserden vefat etti. 26 Haziran 1972'de
Nalishkêne Dağı'ndaki doğum yeri “Bukan” kasabasında defnedildi.
Foundation For Kurdish
Library & Museum