|
|
| JANJARIYA JÎNÊ
MESERÊ Kerwanê rêdûriyê Tîrmeh 2008 Mahsum Nisebinî
Kurte Nîgara Mahsûm Nisêbînî
Mahsum Nisêbînî di roja 01. 01. 1964 an de li gundê Çalê yê ku girêdaye herêma Nisêbînê hatiye dinê. Pistî dibistana serayetî derfetê xwendinê nabîne û derbasî metrepolatan dibe. Li wira destbi karkervaniyê dike û dixebite. Di sala 1978 an de têkiliyê wî bi bizava netewî re çêdibe. Di dawiya sala 1979 an de ji hêla leskerên dagirker yên Tirkan ve tê girtin û gelek lêdan û tehdên tûnt li ser wî dikin. Lê ew vêna ji bîrnake û di nav rênistina rizgariya welat de xebata xwe dimesîne. Di sala 1988 an de çara duyên ji hêla hêzên dewlata Tirk ve têye girtin û vê carê jî pir cûrên lêdanên giran yên fizîkî û yên piskolojîk li ser wî têne mesan din. Pistî ku sê sal li zîndanê girtî dimîne û sûnva di sala 1991 an de ji zîndana Bartinê tê berdan. Di heman salê de, ew derbasî çiyan nava refên tekosîna rizgariya gelê Kurdistanê dibe û tekosîna xwe didûmîne. Di dawiya sala 2004 an de ji welat derbasî Ewrûpayê dibe û niha li Swêdê dijî. Nisêbînî zewiciye û sê zarokên wî hene. Dîwaneke wî bi navê JAN JARIYA JÎNÊ hatiye wesandin. Dîwana wî ya duyemîn û hejmarek kurte çîrokên gelerî jî ji çapê re têne amadekirin. |
Evîndarê Tavhilatiyê
Kûr kûr bi keserên xwe re
diponijim
deyndarê bersifcosa wesyetê
bîranînên we me
hevdîtina pistî salan
ez rûgesî dilmelûl kirim
di pey xelatxatirê rojekê re
mizgîna giyankoça te
ez xemhejandim
ji îskînên xaka min
stêrk li dû stêrkê cîhantariyê ronî dikin
sewq jîna xwe
li saristanan diteyisin
kizîna bîranînên gulavdayî
li hinavên hezkirên te vedan
bi çirûsk hêza we
berca rizgarhizran lêdikim
tu
xwîngermê cankelî
banga kiryarên te
azadvî n jend û va dijene
evîndarên gera berbankê
sadîwera tavhilatiyê ne
di cenga serbilind de
ewrên rûmeta arambarînin
ez
hesreta xeyalê tevgeriya me
li Cizîra Botana Egîdan
Gareya lehengiya Partîzan
Maxmûra dengên nemiran
û ji dayîkê dûre dûr li Scheiz ê dinawirînim
di seyda kesayeta xwe afirîn de
li emsalê remza tîpa te digerim
tê bi dengvedana xwe
bilindroniya warê min be Yilmaz!
24. 04. 2009
Mahsum Nisêbînî
* * *
Du rojan du pirtûk
Di van herdû rojên dawî de min du pirtûkên helbestvana
hêja Mizgîn Hesko Mahmûd, yên ku yek bi navê
Tîpên Evînê û ya dinê jî bi navê
Asoyekî Tijî Endeko ye xwendin. Cewherê wan li gorî
xwe bi hest û ramanên welatperweriyê hatine hûnandin.
Dema ku kulîlkeke kurd bi zimanê dayikê yê þêrîn,
renghunera xwe di nava wêjeyê netewê xwe de kenxemlîn
dike, mirov pir dilþat dibe. Lê berhem-wêjên ku giyana
mirovan têr bike xurthêl-hêzîke dine…
Di kîjan beþa wêje de dibe bila bibe, bi teybet jî
di beþa helbestê de mirov li afirandinên pîvan sivik
negere. Berhemên edebî ne bi hesanî bigire dest û
ne jî xwe zûbizû bi berhem afirînên xwe razî
bike. Berî bi çend salan, nû destpêka wêje-nivîsa
çirok, roman, helbest û hwh pir nivîsên din î
ku dihatin kirin, di karnormekî vejînwêje a netew de dihate
pejirandin. Lê îro bilind kirina norimê wêjexwaziya
kurdî bi deng xurtî bang li nivîskariyê dike. Di vî
normê bangkirinê de xalake ku gereke neyê ji bîrkirin
jî helbeste. Ji ber ku helbest, qeymaxê (tûkê) ser
beroþa mastê wêjê bixwe ye.
Xwiyadike ku helbestvana hêja, di nivîsandina hizir
û hestên xwe de bêyî ku zêteditirîn hûr
û kûr serî li ser helbest-nivîsa xwe biêþîne
hestên xwe bi serê pênûsê lorandiye. Bi têgihandin
û berpirsiyarîke ku qalîta wêje ya heyî hê
bêtir bi kûrwateyê xîne, helbestên xwe nehatine
stirhan. Pêjna xavbûn û xambûnê di nav helbestan
de nehatiye bilandin. Bê guman ev pirsgirêka bi rengeke giþtî
xwe didêder û hê ev pêllewaziya di nava coka pênûsa
nivîskarên me yên kurd de diherike.
,
Dive ku helbesta kurdî ne tenê reqifandin û li hev anîna
hinek peyvan be. Girîngiya ku helbest ji me dixwaze forim, aheng, muzik,
neqþa hevokên sûdwegir û hwh ya herî sereke
û girîngtir jî wata wênên ku helbestvan dixwaze
bidê ye. Wêne di serê mirovan de dixwaze çi watan
li darxe, çi bandorê li ser livjînê bikeþ Helbeskar,
wênên ku bixwaze di helbesta xwe de bide, dive di hizirê
xwendevanan de pêþbirka pirs û bersivên vekirina girêkorkên
jiyanê bi pêþbixe. Di nerîna min de ya ku helbestê
xweþ û balkêþ dike jî hûnandina girîngiya
wênane. Dema ku ez dibêjim wêne, nayê wata ku tevsalên
din yên helbeste werine ji bîrkirin…
Wisa bi min xwiyakir ku pîvanê pirtûka Tîpên Evînê ji ya nûh hatiye weþandin, Asoyekî Tijî Endeko ê girantir hat.Dil dixwete ya paþê hatiye weþadin, hê bêtir pisporî têde hebûya…
Di pirtûkan de senbolên ku di hundirê helbestên
xwe de xwestiye bide, bê hemdîbe jî car bi car ji metotê
helbestê derketiye û di nava metotê raste nivîsê
re çûye û hatiye.
Mînak: Ji pirtûka Asoyekî Tijî Endeko
"Tu..destana Gilgamiþ î
gava Ankîdo
qahremanê daristana
vedigerînî deþtê"
rûpel, 28
"Û her weha
û di heman demê de
hemî findên raketî divecniqîn"
rûpel, 47
Pêwîste ku mirov di helbestê de ji þîrovekirina
wênan bi dûrkeve.
Helbest ne ewe ku hestên mirov li parzûna ramanê mirov nekevin
û bêne bejirandin. Dibe ku carinan ji bo yek wênê
balkêþî sûtwergir, bi saetan xebata hizir were kirin.
Wêgavê wê fêkîpeyv di katikê dara helbestê
de baþ bigihê û tahma xwe bide ser zimanan.
Di nava helbestên herdû pirtûkan de jî qalibê devika heremî û qirtafan rengvedane. Bi teybetî qirtafan bi qirika hevokan girtine û nahêlin ku awazeke xweþ yê helbestê derxînîn derve. Bandora lewaziya xezina peyvan li ser hunera zimanê nivîsê hetiye çêkirin. Sedema dubare kirina gotinan yên di nava helbestan de jî ji virtên.Tiþteke din î ku hate dîtin, helbestvana hêja qudretên hunera xwe di nava nerîn bahweriyên xwe de bi sînor kiriye. Hêzhunerê ku ji bona azadiya kes-civakê rolbilîze, dive ku ti çît û perdan li pêþiya xwe rêgir nebîne û nasneke…
Zorgirînge ku helbestvan, nivîskar, di nava teybet
hizirên xwe de janrewþa giþtî ji çavên
wî/wê nereve. Mirov nikare evînderiyê jî ji
dervî vê xala ku hatiye diyarkirin bigire dest. Her û her
di bine tifika dilê evînsotînê de agirê xer
nexwazên mejîreþ yên ku di nava rewþbirîna
neçar de bêhn mirarî bûne kiriye gure gur. Ji ber
vê
dive ku kokxemzê bêne ditîn û qêrîna bêdeng
ya pênûsê li rakirina kokxemzêyan bigire .
Lê berpêþþiya helbest-nivîsê pir firihe. Helbest dikare li ser xweþikbûna mirovan, xwezaye, buyerên civakî yên xwezayî û bi gelek rengên dinê were nivîsîn. Anjî dikare demî û sloganîkîbe, lê temenê helbesteke ku ji bo dimekê werê nivîsînê bi çûna wê demê re ew jî winda dibe û diçe.
Helbesta nemir ya ku her mirovek wênekî ji yê jiyana xwe di hundirê hevokên wê de bibîne û li gorî xwe çêjekê jê bigire. Wê demê helbest hem dibe dermanê birîna dilê mirovan û hem jî bi vî rengî li dirokê maldibe.
Helbestvana me li kêleka hinekî xwe teng hêlan û lewaziyên ku li jor hetine dest nîþankirin, mile xwe yê nirxdar jî pêwîste ku were dîtin. Rûmeteke ku îro Egîteke kurd, gava bi serê pênûsa xwe dilopeke av bi desthêza hest û ramankorkiya kuþtî berdide ber derxewêja netewperweriyê. Li ser vê bingehê hewhildaneke watedêrî bi rengê sitîlên helbesta qafiye û ya serbest di nav hev de hunayî li ber çavên mirov radixe. Neqþewênên ku di nav helbestên xwe de kulîlk rengîn kirine, dihêle ku hizir û giyana mîrovên kurdistanî xwe li doza mafê xwe bipêce. Þehkirina porê peyvan bi sazkirina hevokên xwe re yên kurtevekirî rêgirî têgihandineke hesane nabin.
De ka em bi awirên çavên xwe li gava ku helbestvana kurd a hêja hestên xwe bi eþqa dilî li ser piþta kiryar hizirên xwe swardike û bi rehwanî dibezîne binerin.
Ji pirtûka Tipên Evînê.
"Kerekor…
xwe li gerdena Helepçe pêçabû
xewnên keçkaniya wê
dixistin rewrewk û leylan"
rûpel, 31
"wê gavê
cûdî ji xewna xwe veciniqî
li sera serî xakê
av bû diherikî"
rûpel, 18
"dilo.. hîn tu mayî
li benda dîlan û sema
diyarî tu kevir î
lê… tu bixwe þima"
rûpel,36
ji pirtûka Asoyekî Tijî Endeko.
"pênûs
ji þûþa dil
xwe sermest dike
ew bi rondikên þîn
ramana…
har û dîn dike"
rûpel, 47
Ji vir û þûnve jî di kar û xebatên wêje
yên helbestvana hêja de, em serkeftinê dixwazin.
Mahsum Ozer
23. 09.2008