EWLIYA ÇELEBÎ
25.03.1611 | 1682
Seyyah Evliya Çelebi 25 Mart 1611 dünyaya geldi.
“Diyar-i Kürdistan öyle büyük bir memlekettir ki bir ucu Bir ucu Erzurum, diğer ucu ta Basra’ya varır. Kürdler cesur ve korkusuzdurlar.”
Seyahatname'den
“Meyafarqin-i Kürdistan Hz.Nuh’un soyundan olan Melik Kurdim tarafından kuruldu.
Bunların dili arapça veya farsi değil kürdçe’dir. Kürtçe lisanı Hz.Nuh döneminden kalmadır.”
SEYAHATNAME-Î EWLIYA ÇELEBÎ
/Geştnameya Ewliya Çelebî
Evliya Çelebi Seyahatnames 1671)
Yeni baskı'da 'kürd' ve 'Kürdistan' hakkındaki bölümler
işgalci, islamo-faşist türk ırk devleti tarafından sansür edilmiştir.
KÜRDİSTAN HAKKINDA
__________________
KÜRDLER HAKKINDA
_________________
"Uzun Hasan" veya "Ezman oğlu Pir Hasen Direj" Kürd kökenlidir.
KÜRDÇE HAKKINDA
________________
Kürdistan coğrafyası Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nin (17. yüzyıl) IV. cildinde ayrıntılı olarak zikredilmiştir.
Bu bağlamda, genellikle zaza olarak anılan 'kürd aşiretinden ve dilinin kürdçe-Zaza' olarak anıldığından bahseder.
''Akre'de yaşayan Hz.Yunus Kürtçe konuşarak Allah'ın buyruklarını Ninova halkına aktarmıştır''.
“Tûfân-ı Nûh, imar olan şehr-i Cûdi’dir, andan kal’a –i Sincâr’dır, andan bu kal’a-i Meya fârikin’dir amma şehr-i Cûdi sâhibi Hazret-i Nûh ümmetinden Melik Kürdim altı yüz sene mu’ammer olup Kürdistân diyârların geşt ü güzâr ederek bu Mefârîkin’e gelüp âb u havâsından hazz edüp bu zemînde sâkin olup evlâd u ensâbı gâyet çok olup lisân-ı İbrî’den indiyyât bir gayrı lisân-ı turrehât peydâ etdi kim ne İbrî’dir ne Arabî ve ne Pârisî ve ne lisân-ı Derî’dir ve lisân-ı Pehlevî’dir, ana hâlâ lisân-ı Kürdim derler. Bu diyar-ı Meyafârikîn’de peydâ olup hala diyâr-ı Kürdistân’da isti’mâl olunan lisân-ı Kürd Hazret-i Nûh ümmetinden Melik Kürdim’den kalmışdır, ammâ vilâyet-i Kürdistân dağistân u sengistân bilâd-ı bîpâyân olmağile on iki gûne lisan-ı Ekrâd vardır kim birbirlerine elfâzları ve lehçe-i mahsûsaları mûğayirdir kim niçesi birbirlerinin kelimâtların tercümân ile anlarlar.”
.KÜRD ŞEHİRLERİ HAKKINDA
______________________
Amida Höyük olarak bilinen alanda bir zamanlar İçkale Sarayı yer alıyordu. Evliya Çelebi seyahatnamesinde sarayı şöyle analatıyor:
''Tam dört bin adım büyüklüğündedir. İçinde yüz elli adet odası ve birçok divanhanesi olan büyük saray vardır. Her gelen vezir ve vekiller birer oda, bir hamam, havuz ve şadırvanlar yapınca, kat kat süslü bir saray olmuştur. Sarayın bütün pencere ve balkonları Şattu'l Arab'ın, Sadiköy ovasının ve Karatepe adlı vadilerin panoramik manzarasını gösteren yerlerdir.''
Kütahyalı seyyâh Evliya Çelebi Seyahâtname adlı yapıtında Nûh Tufanı’ndan sonra kurulan ilk 3 şehrin Şehr-i Nûh (Şırnak), Cezira Botan (Cizre) ve Meya Farqîn (Silvan) olduğunu anlatır. Hatta insanlık tarihinin Kürdistan’da başladığını kaydetmektedir.
Malatiya: ''Havası, suyu gayet latiftir. Havasının güzelliğinden halkı dinç, güçlü, kuvvetli ve güzel tenlidir. Ahali kürd ve türkmenlerden oluşur.''
“Urfa halkı son derce misafir seven, garipleri koruyan, dost insanıdır. Gece gündüz misafirsiz yemek yemezler. Yiğit, güçlü, mert meydan erleri vardır.
Cenabı Hak bu şehir halkına İbrahim Halil bereketi vermiş, çok zengin yerdir.”
Foundation For Kurdish
Library & Museum