KÜRD EDEBİYATI VE TARİHİ HAKKINDA
ULUSAL KİMLİK ULUSAL TARİH BİLİNCİNDEN GEÇER
KÜRD TARİHİ VE EDEBİYATI HAKKINDA
Kürd yazınında en büyük eksiklik kürd tarihi alanındadır. Kürdler kimliğini kaybetmemek için kendi tarihini kendileri yorumlamalıdır. Çünkü ulusal kimlik ulusal tarih bilincinden geçer. Bırakın uzak tarihi, yakın tarihimizde bile ne olduğunu unutuyoruz hemen. Çünkü kürd tarihini yazan kürdler yok denecek kadar azdır. Ortak tarih bilincinden yoksun olmak, ulusal dağılmaların, ulusal çözülmelerin en büyük sebebidir.
Kürd yazını çok kısa bir süre zarfında kürd dil ve kültürüne türkler tarafından konulan çok ağır yasak ve yaptırımların sınırlı da olsa hafifletilmesi ve ortaya sınırlı bir dil ve edebiyat özgürlüğü şartları doğmasıyla birlikte çok kuvvetli bir çıkış yapmıştır. Bir elin parmak sayısını geçmeyen birkaç yayıneviyle ve kürd yayınevlerinden sayısal bakımdan daha fazla olan özel insiyatif ile son 30 yılda binlerce kürdi eser yayınlanmıştır. Bunun en önemli nedeni herkes tarafından malum olan kürd sözlü edebiyatının kuvvetli ve köklü olmasıdır.
Kürd edebiyatı bu bakımdan bir rönesans devri yaşamaktadır.
Ama ne yazık ki bu eserler arasında kürd tarihini irdeleyen bilimsel yazın ürünleri yok denecek orandadır.
Diğer Kürdistan parçalarına göre ileri bir kürd basın yayın, neşretme faaliyeti serbestisine sahip olmuş Kürdistan'ın Güney kesiminde son 90 yıl zarfında çıkan onbilerce kürdi eserler arasında genel kürd tarihini köklü ve bilimsel yöntemlerle irdelemiş ve tarihe not etmiş kürdi bir eser yoktur. Güney Kürdistan ile hemen hemen aynı ileri şekilde bir basın yayın faaliyeti serbestisine sahip olmuş Kafkasya Kürdistan'ı (Rewan) kesiminde de çıkan kürd edebiyatı eserleri arasında tarih çalışmaları oldukça noksandır. Doğu Kürdistan'da hakeza aynı büyük ekisklik durumu var. Kısacası genel kürd tarih yazını kendini tamamlamak için büyük bir eleman ihtiyacı duymaktadır.
Kürd ve Kürdistan tarihinin üç önemli evrede ışıklandırılması ve üzerine serpilen sis ve karanlıkların dağıtılması gerekir.
Medeniyetin ilk sosyal-kültürel gelişme evreside (MÖ 15 bin - 5 bin yılları arasında) en azından hind-avrupa kökenli dil ve kültürlerin coğrafyamızda doğuşu ve ilk şekillenişi evresinde insanlığa analık etmiş tarihi Kürdistan coğrafyasında kavimlerin oluştuğu ve akabinde de diller arasındaki guruplaşmanın belirginleştiği en ilk sosyal-kültürel gelişme evresinde neler olmuş olabileceği bugün elimizdeki mevcut muhtelif tarihi bilimsel veriler ışığında derin ve geniş bir şekilde araştırılmalı ve irdelenmelidir.
Medenyetin gelişme evresinde (MÖ 5 bin - 0 yılları arasında) oluşan kavim imparatorlukları döneminde kürd kavminin atalarının kurdukları imparatorluklar ve kronolojileri tespit edilmeli ve sıralanmalıdır.
Medeniyetin modern tarihinde (0 - 2017) kürd ve Kürdistan'ın içinden geçtiği siyasi tarih süreci imkanların el verdiği ölçüde tüm detaylarıyla yazılarak aydınlığa kavuşturmak görevi, daha fazla ertelenmemesi gereken çok acil bir görevdir.
Goran Candan
Foundation For Kurdish Library & Museum