Bavê Barzan, shamaran, sahmeran

SHAMARAN - Ormarnas drottning (ljudbok - utgiven av svenska Talboks- och punktskriftsbiblioteket)

Boken läses av skådespelerskan Sofia Tolstoy Regen (31 min)

- De som har barn mellan 4-14 kan låta barnen lyssna på denna vackra och didaktiska folksagan om ormarnas drottning, vid läggdags. Den har jag översatt från kurdiska bl a till svenska..

Handlingen i Shamaran - ormarnas drottning är förlagd till naturen. Enligt läkaren och vetenskapsmannen Ziriyal, (så börjar sagan) bör människorna visa mer respekt för naturen och en levande varelse får inte förtrycka en annan. Om man inte hotar eller skrämmer ormar, så gör de en inte illa.

Denna mytologiska folksaga, med dess hjältinna Shamaran som är till hälften människa och till hälften orm, har blivit en symbol för naturen hos det kurdiska folket. Man högaktar henne och i varje gott hem hänger på väggen en vacker inramad tavla av Shamaran.

Zamanın birinde bir çoban Tahmasp ormanda odun toplamak için dışarı çıkmış. Arının yuva yaptığı bir kuyu bulmuş. Genç çoban aşağı inip balı toplamış. Onun 'arkadaş'ı kuyudan çıkması için yardım etmedi... Kuyunun dibinde çıkış yolu arayan Tahmasp, kendini yılan dolu bir mağarada buldu. Dehşetinden neredeyse ölüyordu, ama onlar onu incitmek yerine, onu gizli bir bahçeye götürdüler, ferahlık ve kokularla dolu... Tam merkezinde tahtta oturan kraliçeleri güzel Şahmaran yarı insan yarı sürüngen onu güler yüzle karşıladı.
Şahmaran güzel çobanı sevdi, cennetinde tuttu, hikayelerini anlattı, kadim bilgisinin sırlarını, hayvan dillerini, ilaçlarını, otlarını öğretti...
Tahmasp uzun süre onunla mutlu yaşadı, ta ki bir anda insanların dünyasına nostaljik hissetene kadar. Kraliçeden köyüne dönmesine izin vermesini istedi. Bunun onun felaketi olacağını biliyordu ama sevdiğinin acı çekmesine dayanamadı. Bahçesinin sırrına şahit olmayacağına dair ona yemin ettirdikten sonra, onu serbest bıraktı.
Tahmash geri döndü. Ne yazık ki, yılan kraliçesinin sınırsız sevgisi, onu insanların kötülük ve açgözlülüğünün yaktığı kötülükten ve ateşten kurtaramadı. Tahmasp'a verdiği hazinelerle Tahmasp zengin bir şekilde yaşadı, ta ki bir zamanlar kral hastalanana kadar. Bir cadı, yılan kraliçesinin etini yemek zorunda olduğunu söyledi. Veziri hamamlarda izletti, Tahmasp'ın bedenindeki dövmeyi gördüler, yakalayıp işkence ettiler. Kendini kurtarmak için Şahmaran'ın yerini anlattı.
Askerler onu buldu, tuzağa düşürdü ve Vezir'e getirdi.
Şahmaran onu öldürmeden önce dedi ki: "başımı yiyen ölecek, bedenimi yiyen ölecek, kuyruğumu ve terazimi yiyen akıllanacak ve ebediyen yaşayacak"...
Vezir, Tahmasb'a zorla başını yedirdi, kuyruğunu yemek için şiddet kullandı...
Padişah bedenini yedi iyileşti, Vezir öldü, Tahmasp akıllandı dağları götürdü ihaneti için asırlarca tövbe etti...
Şahmaran sevdiğine ihanet ettiği halde onu kurtardı...
Yılanlar insanları kötülük ve hileyle cezalandırmaya yemin etmiştir.
Bir zamanlar Kürdistan toprakları içinde olan Tarsus, Merdin, Hewler'de kürd kızları çeyizlerine Şahmaran'ı nakış yapıyor, çünkü onun imajı evleri kurtarıyor, kötülüğü ve ateşi görüyor....

Shamaran är en kurdisk mytologisk folksaga. Hon är till hälften orm till hälften kvinna. Ormar tycks vara otäcka varelser, men Shamaran är det motsatta. Hon vill ha fred. Shamaran - är en symbol för naturen hos det kurdiska folket.

Kurdish Salt Bag - At the Kurdish Textile Museum in Hawler (Kurdistan)

The front part of a Bride Ark (Sendoqa Bûka) with Kurdish Folkloric Tale Shamaran motive. This piece is at Kurdish Textile Museum in Hewler in Kurdistan.

Çok eskilerden beri anlatılan bu efsane ilk yazılı kaynak olarak "Illuyanka, Hurri gök ve fırtına tanrısının Hitit Enkarnasyonu olan Tarḫunz ( DIM ) tarafından öldürülen yılan gibi bir ejderhaydı . Eski Hitit başkenti Hattuşa olan Çorum-Boğazköy'de bulunan Hitit çivi yazılı tabletlerden bilinmektedir. Yarışma, Puruli'nin Hatti bahar festivalinin bir ritüelidir."

Şahmaran, kürd mitolojisinde bilgelik tanrıçası ve sırların koruyucusu olarak kabul edilir. Yarı kadın yarı yılandı, bu yüzden dünyadaki hiç kimsenin onun kadar güzel olmadığı açıktı.

Bir yazıt Şahmaran'ın on bin yıl yaşadığını belirtir. Şahmaran'ın sihrinin yardımıyla kendini insan olarak tam olarak ortaya koyabildiği ve insanlar arasında yaşadığı söylenir.

Şahmaran, insanlar arasında pek çok talihsizlik yaşadığı için insanlardan uzaklaşıp saklandı. Daha sonra dünyasını Kraliçe Yılan olarak inşa ettiği yeraltında yaşadı.

Şahmaran'ın birçok macerası olmuştur. Bir Kürd cemaatinde Şahmaran'dan bahsedildiğinde ve hikâyeleri anlatıldığında "yedi gün yedi gece anlatılıp anlatıldığı" söylenir ama asla bitirilemez.

KÜRD HALK HİKAYESİ ŞAHMERAN İLE İLGİLİ TARİHİ BİR BELGE

Şahmeran'ın Yüzüğü
- Kürdistan dağlarından bir hikaye THE RING OF SHAH MARAN - A Story From The Mountains of Kurdistan

KÜRDİSTAN DAĞLARI'NDAN BİR HİKAYE Turk-arab & fars işgal ve sömürgeciliği realitesi kürdün kendine inanma bilinç ve yetisini neredeyse tamamen köreltmiştir.

Yani ırkçı, inkarcı, asimilasyonucu turk-arab & fars işgali kürdü o kadar değiştirmiştir ki kürd artık kim olduğunu bile neredeyse unutmuş bir duruma gelmiş bulunmaktadır.

Şahmeran kürd halk hikayesinin ta 1800'lerde avrupalılar tarafından 'bir kürd halk hikayesi' olarak kayıt altına alındığını edebiyatla ilgilenenlere anlatıldığında hemen hemen neredeyse herkes böyle bir şeyin olamayıcağını çünkü Şahmeran hikayesinin Tarsus dolaylarında anlatıldığını ve kürd edebiyatı olamayacağını söylüyor. Şahmeran hikayesi bir tarafa, Tarsus'un tarihi Kürdistan toprakları olduğu gerçeğini de tabii ki unutmuş durumdalar. Hatta koskoca Kafkas Kürdistanı'nı ve üzerinde yaşayan milyonlarca kürdü ile beraber unutan bir zihniyet Şahmeran hikayesinin bir kürd halk hikayesi olup olmadığıyla nasıl ilgilenebilir diye bir soru geliyor o zaman adamın aklına çok haklı olarak..

Bu lanetli ıkçı işgalci sömürgeciler bizi o kadar çok değiştirip başkalaştırmayı başarmışlar ki artık nereden geldiğimizi, kim olduğumuzu bize unutturup, kendi kendimizden bile şüphe edecek bir duruma düşürülmüş durumdayız.

Yeni bir uyanış dalgası ile bu derin gaflet uykusundan uyanmazsak bu işin sonu hiçte iyi bir yere varacağı görünmemektedir. * *

Titel: Shamaran ormarnas drottning / [Ljudupptagning] :
Författare: Barzan, Bavê, pseud.
Klassifikation: Hcf/TC
Språk: Svenska
Anmärkning: Digital talbok (DAISY 2.02), ljud.
Anmärkning: Överföring av analog inläsning från: Enskede : TPB, 1999.
Anmärkning: Inläst ur: Stockholm : Sara, 1998.
Anmärkning: Inläsare: Sophie Tolstoy Regen.
Medietyp: Ljudbok CD
Omfång: 1 CD-R (31 min.) : mono
Förlag/år: Enskede : TPB, 2005.
Utförlig titel: Shamaran [Ljudupptagning] : ormarnas drottning / [återberättad av: Bavê Barzan].
Uniform titel: Sahmeran.

Kurdish Salt Bag - At the Kurdish Textile Museum in Hawler (Kurdistan)

<a href ' http://opac.helsingborg.se/opac/opac/show_catalogue.aspx?bokid=277096&wichpage=5&NumberOfHits=70&host_nr=&RadioDisplayResult=1' a/>