HEWLÊR
BETH KARDAWAYE
Pais des Kurdes
URBELA - URBILIUM - ARBELA - ADIEBENE
Capital of Southern Kurdistan - The part of Kurdistan which is occupied by the Iraqi Islamo-Fascist intruders but partially liberated now by the United States; Israel and Coalition Forces 2003
KURDISTAN

Home  |  Destpêk  |  Ana Sayfa

 

 

 

 

Irbilium (Hewler) Sümer Eridu veya Abu Shahrain (MÖ 6000) antik kentinden çok daha eskidir.
Çünkü sümerler Kuzey Mezopotamya'dan (tarihi Kürdistan'dan) Irak düzlemi çöllerine göçmüşlerdir.

 

KER MEBIN! KURD NABÊJIN Erbîl - KURD DIBÊJIN: HEWLÊR!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

The Hewler Castle is built for 5000 years agot by Kurd's ancestors Hurrians

Şimdiye kadar yapılmış olan Arkeolojik kazılarda, Hewler'deki kentsel yaşamın M.Ö. 6000 yıllarına tarihlenebileceğini ve dünyanın en eski sürekli yerleşim yerlerinden biri olduğunu gösteriyor.

The first excavations show that urban life in Erbil can be dated back to at least 6000 BC and it is one of the oldest continuously inhabited cities in the world. Erbil or Hawler (Kurdish:, Hewlêr‎) known in ancient history as Arbela, is the capital and most populated city in the Southern Kurdistan. It has around 1.5 million inhabitants, while Erbil Governorate has 2,932,800 inhabitants as of 2020.

The booming city of Erbil (ancient Arbela) in Kurdistan encircles the ancient citadel where evidence of more than six millennia of human habitation is just beginning to be uncovered. The 100-foot-high, oval-shaped citadel of Erbil towers high above the northern Mesopotamian plain, within sight of the Zagros Mountains that lead to a widespread plateau. The massive mound, with its vertiginous man-made slope, built up by its inhabitants over at least the last 6,000 years, is the heart of what may be the world’s oldest continuously occupied settlement. At various times over its long history, the city has been a pilgrimage site dedicated to a great goddess, a prosperous trading center, a town on the frontier of several empires, and a rebel stronghold.

Yet despite its place as one of the ancient Near East’s most significant cities, Erbil’s past has been largely hidden. A dense concentration of nineteenth- and twentieth-century houses stands atop the mound, and these have long prevented archaeologists from exploring the city’s older layers. As a consequence, almost everything known about the metropolis—called Arbela in antiquity—has been cobbled together from a handful of ancient texts and artifacts unearthed at other sites. “We know Arbela existed, but without excavating the site, all else is a hypothesis,” says University of Cambridge archaeologist John MacGinnis.

Last year, for the first time, major excavations began on the north edge of the enormous hill, revealing the first traces of the fabled city. Ground-penetrating radar recently detected two large stone structures below the citadel’s center that may be the remains of a renowned temple dedicated to Ishtar, the goddess of love and war. There, according to ancient texts, Assyrian kings sought divine guidance, and Alexander the Great assumed the title of King of Asia in 331 B.C. Other new work includes the search for a massive fortification wall surrounding the ancient lower town and citadel, excavation of an impressive tomb just north of the citadel likely dating to the seventh century B.C., and examination of what lies under the modern city’s expanding suburbs. Taken together, these finds are beginning to provide a more complete picture not only of Arbela’s own story, but also of the growth of the first cities, the rise of the Assyrian Empire, and the tenacity of an ethnically diverse urban center that has endured for more than six millennia. Located on a fertile plain that supports rain-fed agriculture, Erbil and its surrounds have, for thousands of years, been a regional breadbasket, a natural gateway to the east, and a key junction on the road connecting the Gulf to the south with Anatolia to the north. Geography has been both the city’s blessing and curse in this perennially fractious region. Inhabitants fought repeated invasions by the soldiers of the Sumerian capital of Ur 4,000 years ago, witnessed three Roman emperors attack the Persians, and suffered the onslaught of Genghis Khan’s cavalry in the thirteenth century, the cannons of eighteenth-century Afghan warlords, and the wrath of Saddam Hussein’s tanks only 20 years ago. Yet, through thousands of years, the city survived, and even thrived, while other once-great cities such as Babylon and Nineveh crumbled.

Andrew LAWLER

 

 

 

 

 

 

 

Kurd nabêjin "erbil" - Kurd dibêjin: HEWLÊR7

 

 

 

 

 

 

 

 

Since the Kurds were the earliest community founders (proto-clans) in historical Mesopotamia, they spread throughout Mesopotamia since the begining of the historical process. As Ferdinand Hennerbichler state: “Kurds are clearly visible from the earliest traceable beginnings as the indigenous people of the Neolithic, Northern Fertile Crescent lands of the Near East and Eurasia.” In this connection, as there are tribes derived from the Kurds, many tribes also lived among the Kurds. As the Kurds established their own kingdoms and empires such as the Gutians, the Mitanians, here were also Kurds in the kingdoms and empires of many other peoples, as in the Sumerians and the Hurrians. The Hurrians are one of these peoples, including the Kurds. This does not mean that even though the Hurians were from the Semitic race and were pledging allegiance to the gods and religions of other peoples, this does not mean that they were not the ancestors of the Kurds. There were also Kurds among the Hurrians as in the Sumerians, and these Hurri-Kurds are of course considered to be the ancestors of the Kurds. ___________________ Kürdler tarihi Mezopotanya'da en ilk toplum kurucuları (proto-kavim) oldukları için tarihi süreç içerisinde tüm Mezopotamya'ya yayılmaları gerçekleşmiştir. Ferdinand Hennerbichler'in dediği gibi: “kürdler izlenebilir en erken başlangıçtan beri Yakın Doğu ve Avrasya’nın Cilalı Taş Devri, Kuzey Bereketli Hilal topraklarının yerli halkı olduğunu açıkça görülmektedir.” Bu münasebetle kürdlerden türeme kavimler olduğu gibi, birçok kavim de kürdlerin içinde yaşamıştır. Kürdler gutiler, gutiler, mitaniler gibi kendi öz krallık ve imparatorluklarını kurdukları gibi, sümer'lerde ve huriler'de olduğu gibi birçok kavimin krallık ve imparatorluklarının içinde kürdler de olmuştur. Huriler de içinde kürdlerin bulunduğu bu kavimlerden biridir. Bu şu anlama gelmiyor, herne kadar huriler semitik ırkından gelme idiylerse de ve herne kadar başka kavimlerin tanrılarına ve dinlerine biat ediyordularsa da bu onların kürdlerin ataları olmadığı sonucunu getirmez. Hurilerin içinde sümerler'de olduğu gibi kürdler de vardı ve bu huri-kürdler elbette ki kürdlerin ataları sayılır.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hewler City by night, at the present time: 2012

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

The Hewler Castle is built for 5000 years agot by Kurd's ancestors Hurrians

The Kurdish Citadel of Erbil

One of the three remaining castles in South Kurdistan that defies time, dating back more than 3000 years
No one knows when it was built. It is next to the castle of Tal Afar and the castle of Kirkuk

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hewlêr Kalesi 5000 yıl önce yapılmıştır.
Kalenin inşasına dair ilk bilgiler, Ebla Tabletleri'nde görülür ve kale Babil İmparatorluğu döneminde özel bir önem kazanır.
Kale UNESCO Dünya kültür mirası listesine alındı.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

The citadel in Erbil can lay claim to being one of the oldest continuously inhabited place on Earth.

NASA 2019 yılında Erbil Kalesi’nin, dünyada halen insan yaşamının sürdüğü en eski yapı olduğunu açıklamıştı.

NASA: Kurdistan's Erbil Citadel oldest human-occupied settlement on Earth, 2019

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

M.K.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bird-view image of the Erbil Citadel.

The booming city of Hewler in Kurdistan encircles the ancient citadel where evidence of more than six millennia of human habitation is just beginning to be uncovered.
The booming city of Erbil (ancient Arbela) in Kurdistan encircles the ancient citadel where evidence of more than six millennia of human habitation is just beginning to be uncovered.

The 100-foot-high, oval-shaped citadel of Hewler towers high above the northern Mesopotamian plain, within sight of the Zagros Mountains that lead to the 'Iranian' plateau. The massive mound, with its vertiginous man-made slope, built up by its inhabitants over at least the last 6,000 years, is the heart of what may be the world’s oldest continuously occupied settlement. At various times over its long history, the city has been a pilgrimage site dedicated to a great goddess, a prosperous trading center, a town on the frontier of several empires, and a rebel stronghold.

Yet despite its place as one of the ancient Near East’s most significant cities, Hewler ’s past has been largely hidden. A dense concentration of nineteenth- and twentieth-century houses stands atop the mound, and these have long prevented archaeologists from exploring the city’s older layers. As a consequence, almost everything known about the metropolis—called Arbela in antiquity—has been cobbled together from a handful of ancient texts and artifacts unearthed at other sites. “We know Arbela existed, but without excavating the site, all else is a hypothesis,” says University of Cambridge archaeologist John MacGinnis.


Last year, for the first time, major excavations began on the north edge of the enormous hill, revealing the first traces of the fabled city. Ground-penetrating radar recently detected two large stone structures below the citadel’s center that may be the remains of a renowned temple dedicated to Ishtar, the goddess of love and war. There, according to ancient texts, Assyrian kings sought divine guidance, and Alexander the Great assumed the title of King of Asia in 331 B.C. Other new work includes the search for a massive fortification wall surrounding the ancient lower town and citadel, excavation of an impressive tomb just north of the citadel likely dating to the seventh century B.C., and examination of what lies under the modern city’s expanding suburbs. Taken together, these finds are beginning to provide a more complete picture not only of Arbela’s own story, but also of the growth of the first cities, the rise of the mighty Assyrian Empire, and the tenacity of an ethnically diverse urban center that has endured for more than six millennia. Located on a fertile plain that supports rain-fed agriculture, Erbil and its surrounds have, for thousands of years, been a regional breadbasket, a natural gateway to the east, and a key junction on the road connecting the Persian Gulf to the south with Anatolia to the north. Geography has been both the city’s blessing and curse in this perennially fractious region. Inhabitants fought repeated invasions by the soldiers of the Sumerian capital of Ur 4,000 years ago, witnessed three Roman emperors attack the Persians, and suffered the onslaught of Genghis Khan’s cavalry in the thirteenth century, the cannons of eighteenth-century Afghan warlords, and the wrath of Saddam Hussein’s tanks only 20 years ago. Yet, through thousands of years, the city survived, and even thrived, while other once-great cities such as Babylon and Nineveh crumbled.
Şimdiye kadar yapılmış olan Arkeolojik kazılarda,
Hewlerdeki kentsel yaşamın M.Ö. 6000 yıllarına tarihlenebileceğini ve dünyanın en eski sürekli yerleşim yerlerinden biri olduğunu gösteriyor.
The first excavations show that urban life in Erbil can be dated back to at least 6000 BC and it is one of the oldest continuously inhabited cities in the world.
Erbil or Hawler (Kurdish: ھەولێر ,Hewlêr‎) known in ancient history as Arbela, is the capital and most populated city in the Kurdistan Region of Iraq. It has around 1.5 million inhabitants, while Erbil Governorate has 2,932,800 inhabitants as of 2020.
The booming city of Erbil (ancient Arbela) in Kurdistan encircles the ancient citadel where evidence of more than six millennia of human habitation is just beginning to be uncovered.
The booming city of Erbil (ancient Arbela) in Kurdistan encircles the ancient citadel where evidence of more than six millennia of human habitation is just beginning to be uncovered.
The 100-foot-high, oval-shaped citadel of Erbil towers high above the northern Mesopotamian plain, within sight of the Zagros Mountains that lead to the Iranian plateau. The massive mound, with its vertiginous man-made slope, built up by its inhabitants over at least the last 6,000 years, is the heart of what may be the world’s oldest continuously occupied settlement. At various times over its long history, the city has been a pilgrimage site dedicated to a great goddess, a prosperous trading center, a town on the frontier of several empires, and a rebel stronghold.
Yet despite its place as one of the ancient Near East’s most significant cities, Erbil’s past has been largely hidden. A dense concentration of nineteenth- and twentieth-century houses stands atop the mound, and these have long prevented archaeologists from exploring the city’s older layers. As a consequence, almost everything known about the metropolis—called Arbela in antiquity—has been cobbled together from a handful of ancient texts and artifacts unearthed at other sites. “We know Arbela existed, but without excavating the site, all else is a hypothesis,” says University of Cambridge archaeologist John MacGinnis.

Last year, for the first time, major excavations began on the north edge of the enormous hill, revealing the first traces of the fabled city. Ground-penetrating radar recently detected two large stone structures below the citadel’s center that may be the remains of a renowned temple dedicated to Ishtar, the goddess of love and war. There, according to ancient texts, Assyrian kings sought divine guidance, and Alexander the Great assumed the title of King of Asia in 331 B.C. Other new work includes the search for a massive fortification wall surrounding the ancient lower town and citadel, excavation of an impressive tomb just north of the citadel likely dating to the seventh century B.C., and examination of what lies under the modern city’s expanding suburbs. Taken together, these finds are beginning to provide a more complete picture not only of Arbela’s own story, but also of the growth of the first cities, the rise of the mighty Assyrian Empire, and the tenacity of an ethnically diverse urban center that has endured for more than six millennia. Located on a fertile plain that supports rain-fed agriculture, Erbil and its surrounds have, for thousands of years, been a regional breadbasket, a natural gateway to the east, and a key junction on the road connecting the Basra Gulf to the south with Anatolia to the north. Geography has been both the city’s blessing and curse in this perennially fractious region. Inhabitants fought repeated invasions by the soldiers of the Sumerian capital of Ur 4,000 years ago, witnessed three Roman emperors attack the persians, and suffered the onslaught of Genghis Khan’s cavalry in the thirteenth century, the cannons of eighteenth-century Afghan warlords, and the wrath of Saddam Hussein’s tanks only 20 years ago. Yet, through thousands of years, the city survived, and even thrived, while other once-great cities such as Babylon and Nineveh crumbled.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Şimdiye kadar yapılmış olan Arkeolojik kazılarda,
Hewler'deki kentsel yaşamın M.Ö. 6000 yıllarına tarihlenebileceğini ve dünyanın en eski sürekli yerleşim yerlerinden biri olduğunu gösteriyor.

The first excavations show that urban life in Erbil can be dated back to at least 6000 BC and it is one of the oldest continuously inhabited cities in the world.
Hawler (Erbil‎) known in ancient history as Arbela, is the capital and most populated city in the southern Kurdistan.
It has around 1.5 million inhabitants, while Erbil Governorate has 2,932,800 inhabitants as of 2020.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hewlêr 2018

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Qela-y Hewlêr, Dîdarê ji ezmanan..

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hawlêr city by night: from the hard and boring Saddam era, before 2003

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Saö-î Niwê Tan 2021 PÎROZ!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hewler City Sightseeing 2019

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

POPE FRANCIS' VISIT TO KURDISTAN
March 7th, 2021

 

 

 

 

 

 

 

POPE FRANCIS' VISIT TO KURDISTAN
March 7th, 2021

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hewlêr a top Modern Kurdish City

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hewler - Irbilium, Photo: Awat Dilzar

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Armenian Church built 2019 in Ankawa suburb in Hewler/Erbil

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Goran Candan, 14 March 2014, Hewler

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Dêra Kurdên Xiristiyan - Ankawa- Hewlêr

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Minareya Qot a Mizgefta Gewre ya Hewlêrê

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Old Style Kurdish House in Hewlêr

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hewlêr 2016

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Pîrmam li Selahedîn. Birca Serokatiya Kurdistanê

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Empire Hotel 17.12.2022

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

WTC

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Çayxaneya Meçko - Kafe Meçko

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kürd tarihçi İbn Mustawfi'nin (1169-1239) Helwer'de bulunan heykeli.

Tarih ve edebiyatla ilgili eserler kaleme almıştır.

Kürd tarihçi İbn Xelîkan, El Mustawfi için şöyle der "O onurlu bir insandı. Büyük tevazu sahibi ve cömert insandı. Her erdemli kişi Erbil'de onu ziyaret etmelidir."

Tarihçi Mustawfi bir dönem Eyyubi Kürd Devleti'ne bağlı Hewler Valiliği görevini de yürütmüştür

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Avadaniya li navenda bajarê Hewlêrê pir pêşketî ye

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hewlêr by Night

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

One of the Kurdish symbols is a multi-petaled rosette (The Sun) inside the Star of David.
This could be used as a symbol of Jewish-Kurdish friendship Hewler Castle

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bazar-î Nishtiman, Hewler city

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Dergeha pêşîn ê Keleha Hewlêrê ber bi êvarê

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

World Trade Center - Hewler

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hewler, Kürdistan - Akadça yazılmış duvar kabartması, kralıllar arası anlaşma,
Gudae soyu (kürdlerin ataları gutiler) diye adlandırılan halk ile diğer şehir kent devleti arasındaki bir anlaşma.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ancient Cities - Perfect Circular Plan

Medain (Ctesiphon) the new name in Kurdish: Bagdad wiıch means The Garden of Justice was founded by Amazigh people before 1600 BC
Bax/g = garden
Dad = justice

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kurdish religious symbols on Kurdish buildings in Hewler citadel

One of the Kurdish cultural and religious symbols, sun and David Star which is borrowed from the Kurdish sun worshipers and Jews of Adiebene. Icon of the House of David "Beit David" and was used by the Jews in Israel before they were deported to Kurdā & Māda (collectively called Kurdistan today) by the ancient Assyrians almost 3000 years ago. This motif is now used by the Kurdish sects as a sacred cosmic symbol and is inscribed on the temple walls, gravestones or even walls of the old houses.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hewlêr ji hewayê

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hewlêr berêvarekê

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Cafe Mechko, Qela-y Hewler

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

HUNTING ISIS UNTIL THE LAST ONE 1.75" CHALLENGE COIN, 2014-2017

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bridge between Mosul & Hewler

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1957

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

NASA: Kurdistan's Erbil Citadel oldest human-occupied settlement on Earth, 2019

NASA 2019 yılında Erbil Kalesi’nin, dünyada halen insan yaşamının sürdüğü en eski yapı olduğunu açıklamıştı.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kulav, Qela-y Hewlêr, 2012

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Mesîf- Selahedîn .1970

 

 

 

 

Derge-y kon-î Qela-y Hewlêr

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ancient Hewler, 1940 (RAF Military Picture)

 

 

 

 

 

 

 

Ancient Hewler, 1938 (RAF Military Picture)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hewlêr 1918  (RAF Military Picture)

 

 

 

 

 

Hewler, 1800

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hewler, 1800

 

 

 

 

 

 

 

1960

 

 

 

 

 

 

 

 

1948

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1907

 

 

 

The Third defeat of the Persians at Arbela, antique print 1700

 

 

 

 

 

 

 

OBS: PARTIA is NOT Pars or Persia but it is a two completely different group of peoplesç Parthians are the ancestors of the Kurds.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

KLİLİŞO BETH KARDAWAYE
- KÜRD PİSKOPOS ISHAK (380-383)

"Eski bir çok arami kaynakta bu bölgenin ismi “BETH KARTWAYE” diye geçiyor. Yani Kürd Ülkesi yada Pays des Kurdes olarak geçiyor.
Hewler’in Kuzey bölgesi… Biz tarihi kaynaklarda bu bölge asılı çok HRİSTİYAN KÜRD din adamlarını tanıyoruz. Bunlardan biri meşhur KÜRD PİSKOPOS KLİLİŞO yada KLİLİŞO BETH KARDAWAYE olarak tanınıyor. Daha sonraki süreçlerde Müslüman tarihçiler ve gezgincileri bu bölgede yaşayan “Hristiyan Yaqubi Kürdlerinden” söz ettiklerini biliyoruz."

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kürd Asenath Barzani,

Tarihdeki ilk kadın Hahamdır. 1590-1670 yılları
arasında yaşayan Asenath Barzani, Tevrat, Telmud, Kabala ve Mişna hakkında derin bilgilere sahip bilge bir kadındı.

Yahudi Kürdler, Hezbani aşiretine bağlıydı.
(Adiabene Krallığı)

 

 

 

 

 

 

TARİHTE BİR YAHUDİ KÜRD DEVLETİ – ADİABENE KRALLIĞI 

Yahudi (Musevi) Kürt yoktur, hepsi Batılıların ve milliyetçi Kürtlerin uydurmalarıdır diyenlere Adiabene Krallığı’nı örnek vermek yanlış olmayacaktır, Krallığın merkezi bugünkü Erbil´di. Eski adları ile Gılgamış’ın kardeşinin hüküm sürdüğü Urbilium, bu krallık zamanındaki adı ile Arbela´ydı. Bu krallık Hadhabani (Adiabani) isimli Kürt aşireti tarafından kurulan Musevi orijinli bir devletti. Genel olarak Büyük Zap ve Küçük Zap nehirleri arasında kalan bölgeyi tanımlıyordu, sonraları öncelikle Hadjab denilen kuzeydeki komşu sınırlarla bitişik bölgeleri de kapsamıştır. Süreç içerisinde bu krallık, Asur topraklarının büyük bölümünü içine alacak, Erbil en önemli yerleşim merkezi, dahası başkent olacak, Adiabene tüm Asur ülkesi için adlandırılacaktır.

Kürt tarihi en heyecanlı romandan daha da sürükleyici. Adiabene Krallığı’nın M.Ö 1. yüzyılda Yahudiliği kabul etmiş Kürtler tarafından kurulduğu tarihi kayıtlara geçmiş vaziyette. Kuruluş döneminde Partlara bağlı ama politik nedenlerden dolayı Yahudiliği benimsemiş yerel hükümdarlıkla yönetildiğini biliyoruz (Proselytismus). Partların kendi içindeki taht kavgaları ve Part-Roma arasındaki iktidar kavgalarına karıştıkları da kayıtlara geçmiş. Romalılara karşı Filistinli Yahudileri hem ekonomik hem de askeri açıdan desteklemişlerdir. Yine Romalıların, İsrail kentleri Judea and Samaria’ya zaptı sırasında (68-67), oraya asker yollayanların sadece Kürt Adiabeneliler olduğunu tekrarlamak gerekir. Galilee şehrinin kuşatılması sırasında da buraya yardım için bu krallıktan birlikler yollanılmasını tarihçiler, Adiabene Krallığı’nın Yahudi orijinli olmasına bağlar ve bununla gerekçelendirirler.

Kral Izates (Yazatas – Melek) ile özellikle annesi Helena hakkında sayısız kaynağa bugün bile ulaşmak mümkündür. Yine Kral Monobazos ve eşi Kraliçe Helena‚dan Mişna‚da (Yahudilikte Medeni ve Ceza Hukuk’u olan Talmud’un ilk bölümü) sık sık bahsedilir. Bu adların ilk din değiştirenler olarak muhafaza edildiği görülür.

Roma İmparatorluğunun Beş İyi İmparatoru´ndan (Evlatlık İmparatorlar –Nerva, Trajan, Hadrian, Antoninus Pius ve Marcus Aurelius) ikincisi olan Marcus Ulpius Nerva Traianus (18 Eylül 53 – 8 Ağustos 117), namı diğer Trajan116 yılında Mezopotamya’yı istila eder. Adiabene´nin ismi Assyria (Asurya) olarak değiştirilip Roma´ya bağlı bir eyalet haline getirilir. Kürtler başta olmak üzere diğer Mezopotamya halklarından koloniler Trajan´dan sonra imparatorluğun başına geçen Hadrian (Publius Aelius Traianus Hadrianus (24 Ocak 76 – 10 Temmuz 138) zamanında bölgeyi tekrar ele geçirirler. Ama bunda Hadrian´ın önceli imparator Trajan´ın Roma’nın doğusuna dair izlediği istila politikalarından vazgeçmesi önemli rol oynamıştır. Hadrian Partlarla barış imzalamış, Hadrian’ın Yahudiye’deki Yahudi karşıtı tavırları Bar Kokhba ve Rabbi Akiva önderliğinde büyük bir Yahudi ayaklanmasına yol açmıştır (132–135). Hadrian’ın ordusu sonunda isyanı bastırır ve Yahudilere karşı Babylon Talmud’una istinaden dinsel baskı devam eder. Hadrian´ın barışçıl politikası, imparatorluk sınırları boyunca kalıcı savunma yapıları, özellikle duvarlar yapılmasıyla güya desteklendi. Bunların en ünlü olanı İngiltere’deki büyük Hadrian Duvarı’dır.

Yeniden Adiabene´ye dönecek olursak 195 yılında Roma imparatoru Lucius Septimius Severus Augustus namı diğer, Septimius Severus Kürdistan’ı yağmalar, ta Part imparatorluğunun o zamanki başkenti Chtesipon- Ktesifon (Tizpon) a kadar yollarının üzerinde ne çıkmışsa talan ederler. Binbir gece masallarına ev sahipliği yapmış, Partlardan sonra Sasanilere´de de merkez rolünü devam ettirmiş 800 yıllık başkentin, Halife Ömer zamanında Müslüman Arap orduları tarafından ele geçirilip yağmalandığını, arşivlerinin, kütüphanelerinin ve saraylarının yakılıp yıkıldığını İslam kaynakları ve Ekşi Sözlük aktarır. Septimius Severus´a Adiabene´yi yeniden ele geçirmesinden dolayı Adiabenus unvanı verilir.

Kürdistan Romalılar ve Partlar arasında sıkıştırılmış yolgeçen hanı gibidir. Yine 216 yılında Severus´un zalim ve diktatör oğlu Caracalla (Marcus Aurelius Antoninus) un yağmasına uğrar. Adiabene´de bu istiladan payına düşeni alır. Arbela (Erbil) kronikçileri Adiabeneli yöneticilerin, Kerkük hükümdarlığı ve Sasani Ardasir I. ile Part hükümdarı Artabanos IV´e karşı birlik olduklarını aktarırlar. Partlar tarih olup Sasaniler iktidar olduklarında Adiabene´de Hristiyan Nasturi cemaatlerine sıkça rastlarız. Romalıların tarihe gömdüğü krallığın yerini piskoposların idaresi almış görünür. Krallar sonrası evreyi en iyi Süryani kaynaklarının aktarabileceği ortada.

Aşiret mensuplarının bir bölümünün sürgüne maruz kaldıkları için Hadhabanilere, merkezi Kürdistan´ın dışında Horasan şehrinde de rastlanılır.

Adiabene Kralları
Artaxares, MÖ 30
Izates I., MS 30
Monobazos I. Bazaios, MS 30-36
Helene,
Izates II., 36–59/60
Monobazos II., 59/60–?
Mebarsapes, 114 civarı
116/7’den itibaren Roma İmparatorluğu
Adiabene Piskoposları
Pkidha (104-114)
Semsoun (120-123)
Isaac (135-148)
Abraham (148-163)
Noh (163-179)
Habel (183-190)
Abedhmiha (190-225)
Hiran (225-258)
Saloupha (258-273)
Ahadabuhi (273-291)
Sri’a (291-317)
Iohannon (317-346)
Abraham (346-347)
Maran-zkha (347-376)
Soubhaliso (376-407)
Daniel (407-431)
Rhima (431-450)
Abbousta (450-499)
Joseph (499-511)
Huana (511-???)

 

Süleyman Deveci

 

Adıebene - Kürd Yahudi Krallığı

 

 

 

 

 

 

 

 

Adiabene Krallığı   Adiabene, Büyük Zap ve Küçük Zap nehirleri arasında kalan bölgeyi tanımlarken, sonradan Asur topraklarının büyük bir kısmını da kapsayarak yukarı Mezopotamya’yı içine almıştır. En önemli yerleşim yeri Urbiliom, Arbela, Erbil ya da bugünkü adıyla Hewlêr’dir. Büyük İskender’in Asya seferi sonrasında sarsılan Pers egemenliğinin zayıflaması Mezopotamya’daki Aryan aşiretlerinin yeniden bağımsızlıklarına kavuşmasını sağlamıştır. Adiabene Krallığı da bu dönemde ortaya çıkmış bir Aryan prensliğidir. Ancak bölge üzerinde egemenlik kurmaya çalışan Roma ve Part Hanedanları arasındaki savaşlarda politik çıkarları gereği bu krallık Part İmparatorluğundan yana tavır alır. Adiabene’nin ilk hükümdarı Kral Izates (Yazata)* Part İmparatorluğunda hatırı sayılır bir nüfuza sahipti. Bununla beraber Izates I, oğlu ve karısı Helena, Romalılara karşı yaptıkları savaşlar sırasından Batı sınırlarını etkisi altına alan Museviliğin gücünden faydalanmak için, politik bir manevrayla Yahudiliği devlet dini olarak kabul ederler. Ancak bu manevra Zerduşt dinine mensup Part Hanedanını kızdırır, aradaki ittifak zayıflar ve yalnız kalan Adiabene Roma ile savaşı kaybeder. Roma İmparatoru Trajan Aryan egemenliğinde yaşayan Asurilerden gördüğü destek üzerine bölgeyi Asurya adıyla bir Roma eyaletine dönüştürür. Aryan aşiretleri bu durumun fazla uzun sürmesine izin vermez ve Hadrian zamanında bölgeyi tekrar ele geçirirler. (M.S.195) Kurtlar sofrasında yaşayan Adiabene Krallığı hakkında bazı tarihi kaynaklar şöyle demektedir: Ermeni kaynaklarında; Adiabene’de Kurdolar ve Asuriler beraber yaşamaktaydı. Antik Fars arşivinde ise Adiabene, Erdeğsiragan* olarak Persiya’ya bağlı yarı bağımsız bir krallık olarak geçmeketedir. Bu krallığın 1. yüzyılda Museviliğe geçiş yaptığı, bu nedenle Kraliçe Helen’in bir süreliğine Kudüs’e taşındığı, orada kendisine ve oğulları Izates, Monobaz I ve Monobaz II için, Tapınak Dağının güneyinde bulunan David Şehrinde saraylar inşa ettiği ve Kudüs Tapınağı için büyük paralar bağışladığı bildirilmektedir. Romalı tarihçi Ammianus’a göre de Adiabene, Yukarı Zab ve Aşağı Zap arasında bir bölge olup, Pers İmparatorluğu'na bağlı yarı bağımsız ve Süryani formuna göre de "Hadyab" olarak anılmaktadır. Harvard Üniversitesinin tarih profesörü Dr Mehrdad Izadi, Adiabene adının antik Kurd Hadebani Aşireti’nden kaynaklandığını ve bu aşiretin halen merkezi Kurdıstan olarak tanımlanan bölgede varlığını sürdürdüğünü söyler. Ünlü Yunanlı tarihçi, felsefeci ve coğrafyacı Strabon “Geographika” adlı eserinde, Adiabene’nin çoğunlukla düzlükler ve ovalardan oluştuğunu, Babilonya’nın bir parçası, ama kendi hükümdarları tarafından yönetildiğini yazmıştır. Tarihçi Pliny, “Natural History” adlı kitabında şöyle der: “ Carduchi / Kardokhi halkı, Adiabene’yle birleşir ve önlerinden Dicle nehri akar. Pliny, Adiabene’nin başkenti Erbil’i Pers Kralı Darius’un ordusunun Büyük İskender tarafından yenilgiye uğratıldığı şehir olarak tanımlar. Yunanlı tarihçi Plutarch ise, “Lucullus” adlı eserinde; Adiabene kralının kuzey komşusu Korduene topraklarının paylaşımı konusunda Ermeni Kral Tigranes’le Romalılara karşı ittifak oluşturduğunu anlatır. Bazı kaynaklar antik çağda Adiabene’yi Asur ve Kurd uygarlığı gibi gösterse de bu krallığın Kurdolerin ataları olan Med aşiretlerince kurulduğu ve prenslerinin çoğunun Med olduğu, hatta Pers tahtında oturan Büyük Kral 3. Erdeşér’in * (Ardeşir) kendi döneminde Adiabene yönetimine adamlarını atadığı da söz konusu kaynaklarda geçmektedir. Ksenofon’un ünlü eseri Anabassiste de Romalıların Kurd coğrafyasındaki uzun yürüyüşlerinde Adiabene üzerinden kuzeye doğru (Korduene ve Karadeniz’e…) çekildikleri yazılmaktadır. Ksenofon bu küçük krallıkların Makedon Selefukoslar döneminde ortaya çıktıklarını ama sonrasında akrabalık kurdukları Part yönetimlerine yakınlık gösterdiklerini söyler. Part yönetiminin Sasaniler tarafından devrilmesine rağmen, Med aşiretlerinin, Partlara sadık kaldığı ve bu nedenle Adiabene’nin bir süre Sasaniler’e direndiği bazı kaynaklarda yazılmaktadır. Adiabene’nin Sasaniler’e direnmesinin esas sebebinin din farklılığı olduğu, Sasaniler’in Yahudiliği kabul eden Adiabene’yi Zerdüşt dinine zorladığı, bu nedenle birkaç yüz yıl devam eden savaşların sürdüğü, ancak Hıristiyanlığın Roma (Bizans) tarafından M.S.395 yılında resmi din olarak kabul edilmesi ile beraber, Med hanedanlarına bağlı yaşayan Asurilerin politik bir girişimle Hıristiyanlığı kabul ederek dengeleri değiştirdiği ve bu yüzden Adiabene’nin Sasaniler’e boyun eğdiği yine tarih kaynaklarında belirtilmektedir. Bu dönemde Asuriler din değiştirerek arkalarına aldıkları Bizans desteği ile bölgede iktidar oyunu oynamaya başlarlar. Hıristiyan Asurilerden yana taraf olan Bizans İmparatorluğu Asurileri desteklemek için bölgeye pek çok kez ordusunu gönderir, ancak meydana gelen savaşlarda Bizans ve Asuriler başarı sağlayamaz ve Adiabene Krallığı İslam fetihlerine kadar Sasani İmparatorluğu'nun bir eyaleti olarak egemenliğini sürdürür… KAYNAK: In Memory of Rabbi and Mrs. Carl Friedman: Studies on the Problem of Tannaim in Babylonia (ca. 130–160 C. E.) Author(s): Jacob Neusner Source: Proceedings of the American Academy for Jewish Research, Vol. 30 (1962), pp. 79–127. Gottheil, Richard. "Adiabene". Jewish Encyclopedia. Archived from its source on August 30, 2019. Retrieved 8 November 2011.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

The Kurdish wowels that made the word 'Arperet', 'Urbilium' and the name date back to the Kutians 2300 BC. according to the translation of the Kourti text during the reign of King Irdobzer.
The name was renamed by the Greeks: Barbellis Erbella Urbelum,
The name Arbirethas been used in Kurdish in Kurdish..
Historian Cyrus P.

 

 

 

 

 

ADIEBENE KURDISH KINGDOM

 

 

 

 

 

 

Kurdistan's Forts

Great Ring Wall of Amida (Second in The World!)

 

 

 

 

KURDISH CITIES

 

 

 

Foundation For Kurdish Library & Museum