SHAMARAN

Kurdisk mytologisk folksaga

Home  |  Destpêk  |  Ana Sayfa

 

Ljudboken Shamaran - Ormarnas drottning på svenska

Läses av Sofia Tolstoy Regen



Aterberättad av Bave Barzan


LYSSNA PÅ:

DEN VACKRA KURDISKA MYTOLOGISKA FOLKSAGAN:

SHAMARAN - Ormarnas drottning (ljudbok - utgiven av svenska Talboks- och punktskriftsbiblioteket)


Boken läses av skådespelerskan Sofia Tolstoy Regen (31 min)


- De som har barn mellan 4-14 kan låta barnen lyssna på denna vackra och didaktiska folksagan om ormarnas drottning, vid läggdags. Den har jag översatt från kurdiska bl a till svenska..

Handlingen i Shamaran - ormarnas drottning är förlagd till naturen. Enligt läkaren och vetenskapsmannen Ziriyal, (så börjar sagan) bör människorna visa mer respekt för naturen och en levande varelse får inte förtrycka en annan. Om man inte hotar eller skrämmer ormar, så gör de en inte illa.


Denna mytologiska folksaga, med dess hjältinna Shamaran som är till hälften människa och till hälften orm, har blivit en symbol för naturen hos det kurdiska folket. Man högaktar henne och i varje gott hem hänger på väggen en vacker inramad tavla av Shamaran.

 

 

ŞAHMARAN YILANLAR KRALİÇESİ

Sonu acı olan bir aşk hikayesi...


Zamanın birinde bir çoban Tahmasp ormanda odun toplamak için dışarı çıkmış. Arının yuva yaptığı bir kuyu bulmuş. Genç çoban aşağı inip balı toplamış. Onun 'arkadaş'ı kuyudan çıkması için yardım etmedi... Kuyunun dibinde çıkış yolu arayan Tahmasp, kendini yılan dolu bir mağarada buldu. Dehşetinden neredeyse ölüyordu, ama onlar onu incitmek yerine, onu gizli bir bahçeye götürdüler, ferahlık ve kokularla dolu... Tam merkezinde tahtta oturan kraliçeleri güzel Şahmaran yarı insan yarı sürüngen onu güler yüzle karşıladı.
Şahmaran güzel çobanı sevdi, cennetinde tuttu, hikayelerini anlattı, kadim bilgisinin sırlarını, hayvan dillerini, ilaçlarını, otlarını öğretti...
Tahmasp uzun süre onunla mutlu yaşadı, ta ki bir anda insanların dünyasına nostaljik hissetene kadar. Kraliçeden köyüne dönmesine izin vermesini istedi. Bunun onun felaketi olacağını biliyordu ama sevdiğinin acı çekmesine dayanamadı. Bahçesinin sırrına şahit olmayacağına dair ona yemin ettirdikten sonra, onu serbest bıraktı.
Tahmash geri döndü. Ne yazık ki, yılan kraliçesinin sınırsız sevgisi, onu insanların kötülük ve açgözlülüğünün yaktığı kötülükten ve ateşten kurtaramadı. Tahmasp'a verdiği hazinelerle Tahmasp zengin bir şekilde yaşadı, ta ki bir zamanlar kral hastalanana kadar. Bir cadı, yılan kraliçesinin etini yemek zorunda olduğunu söyledi. Veziri hamamlarda izletti, Tahmasp'ın bedenindeki dövmeyi gördüler, yakalayıp işkence ettiler. Kendini kurtarmak için Şahmaran'ın yerini anlattı.
Askerler onu buldu, tuzağa düşürdü ve Vezir'e getirdi.
Şahmaran onu öldürmeden önce dedi ki: "başımı yiyen ölecek, bedenimi yiyen ölecek, kuyruğumu ve terazimi yiyen akıllanacak ve ebediyen yaşayacak"...
Vezir, Tahmasb'a zorla başını yedirdi, kuyruğunu yemek için şiddet kullandı...
Padişah bedenini yedi iyileşti, Vezir öldü, Tahmasp akıllandı dağları götürdü ihaneti için asırlarca tövbe etti...
Şahmaran sevdiğine ihanet ettiği halde onu kurtardı...
Yılanlar insanları kötülük ve hileyle cezalandırmaya yemin etmiştir.
Bir zamanlar Kürdistan toprakları içinde olan Tarsus, Merdin, Hewler'de kürd kızları çeyizlerine Şahmaran'ı nakış yapıyor, çünkü onun imajı evleri kurtarıyor, kötülüğü ve ateşi görüyor....

 

 

 

 

 

 

 

.

 

 



- Kurdisk folksaga på svenska i ljud format, läses av Sofi Tolstoy Regen


Information om talboken Shamaran
Sophie Tolstoy Regen
Kurdisk folksaga
Information av STR





Shamaran är en kurdisk mytologisk folksaga. Hon är till hälften orm till hälften kvinna. Ormar tycks vara otäcka varelser, men Shamaran är det motsatta. Hon vill ha fred. Shamaran - är en symbol för naturen hos det kurdiska folket.

(Den första kurdiska boken som blev talbok, 1999)

 

 

 

Sahmeran wek pirtûka dengî (talbok) bi swêdî

 

 

 

Framställd av Talboks- och Punkskriftskriftsbiblioteket 1999

 

 

 

 

 

 

Image by Arif Sevinc

Şahmeran yılanların kraliçesi
Şahmeran,folklorunda efsanevi bir yaratıktır.
Kürd mitolojisinde bilgelik tanrıçası ve gizemin koruyucusudur.
Bir kadın başı ve bir yılan vücudu olan antropomorfik figürlere benziyor.. Kürd inançlarında adı kelimenin tam anlamıyla hükümdarı - "şahe - "maran anlamına gelen ana tanrıçadır.

Tarihini Kürdistan'dan Hindistan'a kadar çeşitli efsane ve söylencelerle takip edilebilir, bunlardan biri de Yeraltı Sultanları tarihinde 1001 gece hikayelerinde yer alıyor. Şahmeran yılanların kraliçesidir, peri bahçesini yeraltında kurar ve ölünce bir ruh, sonra kızlarına aktarır.

Herodot, İskit kökenli efsanelerde üç Harakal erkek çocuğu doğuran poluzmiya ağacının 1/2'si bir kadından bahseder. Şahmeran ve Kürdistan için çeşitli varyasyonları gösteren mitler.
Hatti luvi geleneğine bağlı bilimsel efsanesi Teshub, firtina tanrısı ile dev yılan Iluyanka arasındaki mücadeleyi anlatıyor.

Bir kürd efsane anlatısı olan Şahmeran, 16. yüzyıl farsça şiirinden Selçuklu Sultani Khosrov'un hakimiyetine kadar alınan Dzhamasbname adlı el yazmasında anlatılıyor. 8. yüzyılda İslam'ı Anadolu'ya dayatmaya çalışan hayali figür Battal Gazi'nin maceralarını anlatan aynı dönemdeki diğer el yazmalarında da Şahmeran efsanesinden bahsedilmiştir.

Bir Şahmerran versiyonuna göre, bu meşhur hikayede, Dzhamsab (Zhamasab) adlı bir köylü bir mağarada akrep sokması sonucu kazara düştüğü bir kuyuya düşmesidir. Orada, bütün sırları bilmesine rağmen insanın hırsı ve hırsı karşısında savunmasız, bu yüzden saklanmaya zorlanan yılanların kraliçesi Şahmeran ile tanıştı. Kahraman dünyaya dönmek istediğinde ilk başta reddetti, sonra da kimseye söylememek şartıyla gitmesine razı oldu. Dzhamsab sözünü tutamadı ve tedavisi olmayan bir hastalığa yakalanan fars sultanının şeytani vezirine mağaranın yerini açıkladı. Ve aşağıda belirtildiği gibi hükümdar ancak Şahmeran etinin tadı olursa şifa olur. Yakalanmadan önce Dzhamsab'ı, vücudunu pişirdikten sonra ilk köpüğü, ikinci padişahın içmesi ve üçüncü karakteri beklemesi gerektiği konusunda uyardı. Öyle de oldu, sabırsız ve hırslı bir vizörün ilk içkisi zehirlenerek ölen ve Sultan tamamen iyileşti. Dzhamsab gerisini içti ve büyük bilgelik kazandı, yeni bir vezir oldu.

Efsanenin büyüleyici motifleri, Kürdistan mitolojisinde Şahmeran kişiliği, hastaları tedavi etmek ve iyileştirmek için bir figür olarak karakterize edilir. Kürdistan'nın bazı bölgelerinde Lokman Hekim'in başka bir efsaneden aslında Şahmeran eğitiminden bir kahraman şifacı olduğunu iddia etmiştir. Uzun ve sonsuz yaşamın sırrı, efsanede anlatıldığı gibi şefkati, fedakarlığı ve iyiliği sayesinde imajı iyi ve koruyucu olarak görülüyor. Bu yüzden resimleri, özellikle bütün Kürdistan ve Anatolya bölgelerinde koruyucu fonksiyonları olan genç kız ve kadınların odalarında asılı.

Şahmeran kürdlerde kutsal görülerek duvarlara asılırken resmedildiği imajı, bir bütün olarak nüfusun alt kültüründe popüler olan basit ve bir o kadar da naif bir tarzda Vitray ve hediyelik eşyalar şeklindeki portreleri dükkanlarda, çay ocakları, kafelerde hatta yatak odalarında Minoa yılanlı tanrıçası şahmerandı.

Antik Yunan'da rahibesinin onuruna yılanları besledi, Dionysus'un yılan saçlı denizanalarından oluşan ritüelleri, Laokoon ve oğullarının yılanlarla mücadele etmesi. Birkaç hikaye var. Atina, Afrodit, Artemis ve Persephone tanrıçalarının sıklıkla yılanlarla tasvir edilmesinin yanı sıra, baskın bir güç olduğu Küçük Kürdisyan'daki yılan ve Ana Tanrıça kültü arasındaki yakın ilişkiyi gözler önüne seriyor.
Koruyucu bir sembol olarak acıyı ve ölümü taşıyabilen yılan sonsuzluk ve yeniden doğuş kavramıyla ilişkilidir.
.

 

 

 

 

 

Fewzî Bîlge

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 



Kurdish Salt Bag - At the Kurdish Textile Museum in Hawler (Kurdistan)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

The front part of a Bride Ark (Sendoqa Bûka) with Kurdish Folkloric Tale Shamaran motive. This piece is at Kurdish Textile Museum in Hewler in Kurdistan.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Musikalen
Shamaran
- Ormarnas drottning
(Manus)

Musik: Stycket 1: "Dance of the Young Kurds" from Gayne Ballet, 1948 USA
av Aram Khachaturian

Musik: Stycket 2: Tchaikovsky Svansjön 1:2
Musik: Stycket 3: Mozart 2:3

 

 

 



— Digital art by Badd Dabb —

 

 

Klicka och läs [Uvertyr]

 

— Image: Fernando Donaire, 1985 —

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Şahmaran Efsanesi


Çok eskilerden beri anlatılan bu efsane ilk yazılı kaynak olarak "Illuyanka, Hurri gök ve fırtına tanrısının Hitit Enkarnasyonu olan Tarḫunz ( DIM ) tarafından öldürülen yılan gibi bir ejderhaydı . Eski Hitit başkenti Hattuşa olan Çorum-Boğazköy'de bulunan Hitit çivi yazılı tabletlerden bilinmektedir. Yarışma, Puruli'nin Hatti bahar festivalinin bir ritüelidir."

Şahmaran, kürd mitolojisinde bilgelik tanrıçası ve sırların koruyucusu olarak kabul edilir. Yarı kadın yarı yılandı, bu yüzden dünyadaki hiç kimsenin onun kadar güzel olmadığı açıktı.

Bir yazıt Şahmaran'ın on bin yıl yaşadığını belirtir. Şahmaran'ın sihrinin yardımıyla kendini insan olarak tam olarak ortaya koyabildiği ve insanlar arasında yaşadığı söylenir.

Şahmaran, insanlar arasında pek çok talihsizlik yaşadığı için insanlardan uzaklaşıp saklandı. Daha sonra dünyasını Kraliçe Yılan olarak inşa ettiği yeraltında yaşadı.

Şahmaran'ın birçok macerası olmuştur. Bir Kürd cemaatinde Şahmaran'dan bahsedildiğinde ve hikâyeleri anlatıldığında "yedi gün yedi gece anlatılıp anlatıldığı" söylenir ama asla bitirilemez.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

KÜRD HALK HİKAYESİ ŞAHMERAN İLE İLGİLİ TARİHİ BİR BELGE

Şahmeran'ın Yüzüğü
- Kürdistan dağlarından bir hikaye   THE RING OF SHAH MARAN - A Story From The Mountains of Kurdistan

by  Raphael Emanuel  

 KÜRDİSTAN DAĞLARI'NDAN BİR HİKAYE Turk-arab & fars işgal ve sömürgeciliği realitesi kürdün kendine inanma bilinç ve yetisini neredeyse tamamen köreltmiştir.

Yani ırkçı, inkarcı, asimilasyonucu turk-arab & fars işgali kürdü o kadar değiştirmiştir ki kürd artık kim olduğunu bile neredeyse unutmuş bir duruma gelmiş bulunmaktadır.

Şahmeran kürd halk hikayesinin ta 1800'lerde avrupalılar tarafından 'bir kürd halk hikayesi' olarak kayıt altına alındığını edebiyatla ilgilenenlere anlatıldığında hemen hemen neredeyse herkes böyle bir şeyin olamayıcağını çünkü Şahmeran hikayesinin Tarsus dolaylarında anlatıldığını ve kürd edebiyatı olamayacağını söylüyor. Şahmeran hikayesi bir tarafa, Tarsus'un tarihi Kürdistan toprakları olduğu gerçeğini de tabii ki unutmuş durumdalar. Hatta koskoca Kafkas Kürdistanı'nı ve üzerinde yaşayan milyonlarca kürdü ile beraber unutan bir zihniyet Şahmeran hikayesinin bir kürd halk hikayesi olup olmadığıyla nasıl ilgilenebilir diye bir soru geliyor o zaman adamın aklına çok haklı olarak..

Bu lanetli ıkçı işgalci sömürgeciler bizi o kadar çok değiştirip başkalaştırmayı başarmışlar ki artık nereden geldiğimizi, kim olduğumuzu bize unutturup, kendi kendimizden bile şüphe edecek bir duruma düşürülmüş durumdayız.

Yeni bir uyanış dalgası ile bu derin gaflet uykusundan uyanmazsak bu işin sonu hiçte iyi bir yere varacağı görünmemektedir. * *

 

 

* *


* * *

Shamaran - Kurdish Folk Tale Motives

Titel: Shamaran ormarnas drottning / [Ljudupptagning] :
Författare: Barzan, Bavê, pseud.
Klassifikation: Hcf/TC
Språk: Svenska
Anmärkning: Digital talbok (DAISY 2.02), ljud.
Anmärkning: Överföring av analog inläsning från: Enskede : TPB, 1999.
Anmärkning: Inläst ur: Stockholm : Sara, 1998.
Anmärkning: Inläsare: Sophie Tolstoy Regen.
Medietyp: Ljudbok CD
Omfång: 1 CD-R (31 min.) : mono
Förlag/år: Enskede : TPB, 2005.
Utförlig titel: Shamaran [Ljudupptagning] : ormarnas drottning / [återberättad av: Bavê Barzan].
Uniform titel: Sahmeran.

Bibliotekskatalogen Biblioteken i HelsingborgOPAC

<a href ' http://opac.helsingborg.se/opac/opac/show_catalogue.aspx?bokid=277096&wichpage=5&NumberOfHits=70&host_nr=&RadioDisplayResult=1' a/>

ŞAHMERAN HEMÛ PIRTÛK BI KURDÎ (Kurmancî)

SHAMARAN - KURDISK MYTOLOGISK SAGASHAMARAN KURDISH FOLK TALE MOTIVESSHAMARAN HELA BOKEN PÅ SYDKURDISKA (Sorani)


Foundation For Kurdish Library & Museum