EFSANEYÊN (Mitolojiyên) KURD

Home  |  Destpêk  |  Ana Sayfa

 

 

 

 

Kürd Rüstem-î Zal güçlü, kuvvetli ve cesurdur, zal'dır. Zal kürdçe'de koca, heybetli demektir. Kürd tarihi Şerefname'de de geçmektedir.

Efsanevi bir Turan hakanı olan Alp Er Tunga'yı tek bir kılıç darbesiyle öldürmüştür.

'Alp Er Tunga öldi mü?
Isız ajun kaldı mu?'

Turan Kralı Efrasiyab ile giriştiği bir çok savaşı kazanan Zaloğlu Rüstem, Turan Kralı Efrasiyab’ı öldürmüştür.

Kürd anneleri yiğitlik konusunda çocuklarına sürekli Rüstem’i örnek verirlerdi ve anlatırlardı.

Kürd destanları arasında oldukça popülerdir.

Seyyah ve yazarlar kürdlerin yiğit, cesaretli ve savaşçı olmalarını daima Rüstem’e benzetip Rüstem üzerinden örnek vermişlerdir.

“Yenilmez savaşçı” diye ün yapmıştır. 

Firdevsi'nin Şahname'sinde de geçmektedir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 




Değerli Abdulbari Han ağabeyim sağolsun, yazdığım kısa bir yazının altına; "süveydilerin ana vatanı Genç-Lice-Hani üçgeni ve buranın Güney batısı Siverek hattına kadar olan bölgedir" şeklinde not düşme inceliğinde bulunmuş. Bir Süveydiye daha var, Samandağ da diyorlar, böyle denmesi kürtlerin Sam soyuna izafeten Samani diye isimlendirilmesinden ileri geliyor. Bu isimle kurulmuş kürt devleti var. Hatay'ın Samandağ ilçesine eskiden Süveydiye deniyordu ve Çevlik Süveydiye kentinin limanıydı. Nerede Part varsa orada Sved-Svedi ve Çolig de vardır. Yazım farklılıkları kürtler arasındaki şive farklılıklarından ileri gelmiyor, Bizim yazılı tarihimizin olmayışından ve kürt araştırmacıların bilgileri ekseriyetle yabancı kaynaklardan toplamaları nedeniyle farklı ulusların aynı ismi yazıya geçirmede ve telaffuz edişlerinde ortaya çıkan farklılıktan ileri geliyor. Yine ilginçtir, Sam adı kürtlere soy ismi, etnik isimlendirme olabiliyor. Güneş anlamındaki Sam-Şam-Şem sözcüğü bir çok kürt kentinin isminde tesbit edilebileceği gibi aşiret isimlendirmelerinde yer buluyor, aşiretlerin oluşturduğu konfederasyonlara verilebiliyor. Kürtler inançlarıyla tanımlanıp işaret edildiklerinde Şemsi isimlendirmesinde görüldüğü gibi dini isimlendirme olarak kullanıldığı vakıa. Kahramanlık hikayelerinde de var. Kürt mitolojisinde Rüstem bini Sam bini Neriman yada Neriman oğlu Sam oğlu Rüstem olarak yer bulmuş. Kürt mitolojisi sözlü. Hikaye yada klam olarak günümüze ulaşıyor. İsimler önemli, sadece dini-etnik-kültürel köklerimizi işaret etmekle kalmıyor, kültürel şekillenmenin dini-felsefi altyapısını anlamaya ve çözümlemeye imkan sunuyor. Fars'tan alındığında Zal oğlu Rüstem olur, adına yazılı kaynak denmesi tarih yazarını haklı çıkarmaz. Çünkü "hani bunun ilk sahibi" sorusuna cevap bulmak bir tarihçinin sadece işi olmakla kalmayıp ne kadar tarihçi olduğuna ölçüdür. Ru'yi Stem olan, Stem yüzlü, stapin-iştapinu sıfatlarından tanıdığımız ve anlamını bildiğimiz "ışık yüzlü-parıltılı" bir kahraman yaratılmıştır. Neriman'ın torunu, Güneş Sam'ın oğlu, anası Aşmin olan ancak Rüstem olur, gürzü yada balyozu ise kabul gördüğü her toplumda aynıdır. Bu kadar kudreti şahsında toplayan tanrı sonra mitolojik kahraman, batıya gitse Herakles, Thor olmazmı, elbette olur. Batı mitolojilerindeki ismi aynen budur. Süvedi(ye)'den yola çıktık nereye geldik, tıpkı benim gibi bir naçarın Çolig'den hicretle Sved'e varmasına benzedi. Burada Sved sözcüğüne de bir not düşmek, Süveydi araştımacılarına Rüstem sitemi gibi bir sitem göndermek isterim. Süveydiye üzerine araştırmalarında topladıkları bilgi oldukça geniş ve takdire şayandır. Ancak, bir araya getirdikleri bilgi herhangi bir analize tabi tutulmadan olduğu gibi aktarılmış bilgilerdir, dolayısıyla vahimdir. Bu vehamet bir milletin tarihini dışardan aktarmanın beraberinde taşıdığı felaket ölçeğinde mahzuru hesaba katmamaktan ileri gelmiştir. Bir kuyuya yatay bakan kuyunun sadece ağzını görür, dikey bakan ise altta su olduğunu yada parıltısını. Oysa kuyuya inmek de var, yol ve metod sınırlı değil. Sved dedik, parıltıdır. Bizim ışıktan başka sitemimiz olmasın isteriz. Soluk yüzünüz gün gibi, şem gibi parlasın, abad olasınız.

25.04.2020

Kenan Fani Doğan

 

THOR With His Hammer


 

 

 

 

 

 

 

 

 

TEŞÛP (Teşû) yek ji xwedayên berê yên bavûkalên kurdan e. Kurê XUMAR, neviyê ANÊ ye. ANÊ jin e û hê jî li hin devran kurd ji dayikên xwe re ANÊ dibêjin.
Di wextê berê de navê wî TAR bû. TAR û MAR birayên hevûdu yên cêwî bûn. Yekî şev dikir roj, yekî jî roj dikir şev. Peyva TARÛMAR hê ji wir tê. TEŞÛ yek ji navên wî ye, lewra di destê TAR de mîrkut û birûsk hene û bi wan li dijî xerabiyê, tarîtîyê şer dike. Ew nebe ewrên reş belav nabin, şev nabe roj, xerabî her berdewam dike. TAR wekî TOR derbasî Germanan jî dibe. TEŞÛ(P) ba û bahozê radike. Ewran belav dive, firtoneyê radike, erdxanê (dunya) digerîne.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rostemê Zal

Firdevsi'nin yazmış olduğu ünlü eseri Şehname'de Efsanevi kahraman Rüstem-i Zal için Rüstem-i Kürd demiştir.

Efsanevi bir türk hakanı olan Alp Er Tunga'yı tek bir kılıç darbesiyle öldürmüştür...

 

 

 

 

 

 

 

Kürd Zaloğlu Rüstem, Turan Kralı Efrasiyab’a karşı savaştığını gösteren minyatür.

Rüstem, Turan kralını bir koluyla havaya kaldırdığı görülmekte.

Minyatür Firdevsi, Şehname

 

 

 

 

 

 

Arapların Ali Efsanesi de bir ÇALINTI..!

Hz Ali efsanesi, Kürd Rustemê Zal(Zaloğlu Rüstem)'den alınıp, milliyetçi-ırkçı arap müslümanlar tarafından yapılan bir uydurmadır.
''Zaloğlu Rüstem 2. Dönem Tarihi Kürdistan Uygarlığı yıllarına tekabül eden, Ekim Devrimi 2. uygarlık gelişim çağında (MÖ 5000 - 3000), tarihi Kürdistan coğrafyasında gerçekten de yaşamış ve sonradan efsaneleşmiş gerçek bir kişiliktir.
Sonra Muhammed'in eli bileği güçlü olan kuzeni Ali'ye savaşlarda gösterdiği gözüpekliliğinden dolayı, ona Zaloğlu Rüstem yakıştırması yapılmıştır''.
________
KAYNAK:
Merîwan Dêrgeleyî/ Le Komelge-y Mêjûyî-y Kurdistanewe Efsane-y Rustem-î Zal.. Binke-y Rênima, Silêmanî, 2009

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kürd Rüstem ve Kral Keykavus arasında tartışma...
Kürtlerin cesur ve korkusuz oluşu Efsanevi savaşçı Kürd Zaloğlu Rüstem'e dayanır.
Keykâvus, Kürd milli marşında ismi geçen Keyhüsrev'in dedesidir. Firdevsi'nin Şehnamesinde 'Üstün yetenekli' kişi olarak geçer.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Doğu Kürdistan Bijar mıntıkası “Kürd Zaloğlu Rüstem...” figürlü kürd halısı... 1900'ler

(Yalan bir tarih üzerine kurulmuş ve aslen olmayan, tamamen bir hayal ürünü olan uyduruk türk tarhi ve kültürü, hatta arap kültürü bile
kürdlerin tarih ve kültüründen esinlenmiş uyduruk bir tarih anlatımı ve taklidi bir kültürdür. İşgalci araplar bütün buluşları
islam fethi yoluyla kendi adlarına geçirmeyi başardılar. Örneğin 'araplar matematiği ve takvimi bulmuş' savı ileri sürülmektedir.
Oysa matematik hesabına ve takvime ekin eken üretim yapan kavim/kavimler ekin ekebilmek üretim yapabilmek için,
ürün alabilmek için tohunmu toprağa ne zaman koymaları gerektiğini bilmek gibi bu temel bilgilere
büyük bir ihtiyaç duyduklarından dolayı matmatik hesabını ve takvi bulmuşlardır. Yoksa
türkler ve araplar gibi üretmeyen, toplayıcı, avcı ve yağmacı olan kavimlerin neden matematik hesabı ve takvime ihtiyacı olsunki.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

En målning föreställande den mytologiska kurdiske hjälten Rustemê Zal som dödar kungen av Turan, Afrasyab
Rustem är en framträdande person inom kurdisk mytologi.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Şahmaran Efsanesi


Çok eskilerden beri anlatılan bu efsane ilk yazılı kaynak olarak "Illuyanka, Hurri gök ve fırtına tanrısının Hitit Enkarnasyonu olan Tarḫunz ( DIM ) tarafından öldürülen yılan gibi bir ejderhaydı . Eski Hitit başkenti Hattuşa olan Çorum-Boğazköy'de bulunan Hitit çivi yazılı tabletlerden bilinmektedir. Yarışma, Puruli'nin Hatti bahar festivalinin bir ritüelidir."

Şahmaran, kürd mitolojisinde bilgelik tanrıçası ve sırların koruyucusu olarak kabul edilir. Yarı kadın yarı yılandı, bu yüzden dünyadaki hiç kimsenin onun kadar güzel olmadığı açıktı.
Bir yazıt Şahmaran'ın on bin yıl yaşadığını belirtir. Şahmaran'ın sihrinin yardımıyla kendini insan olarak tam olarak ortaya koyabildiği ve insanlar arasında yaşadığı söylenir.
Şahmaran, insanlar arasında pek çok talihsizlik yaşadığı için insanlardan uzaklaşıp saklandı. Daha sonra dünyasını Kraliçe Yılan olarak inşa ettiği yeraltında yaşadı.
Şahmaran'ın birçok macerası olmuştur. Bir Kürd cemaatinde Şahmaran'dan bahsedildiğinde ve hikâyeleri anlatıldığında "yedi gün yedi gece anlatılıp anlatıldığı" söylenir ama asla bitirilemez.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Peykerê Rustemê Zal

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

İSLAMCI ÜMMET-IRKÇILIĞI VE ASİMİLASYONCULUĞU

- KÜRDLER ÜZERİNDE UYGULANAN TARİHİ TOPLU VE VAHŞİ ARAPLAŞTIRMA -İSLAMLAŞTIRMA KATLİAMLARI VE BU KATLİAMLARIN ÜZERİNDEN 1300 YIL GEÇMESİNE RAĞMEN HALA BUGÜN BİLE DEVAM EDEN TRAVMATİK KOLLEKTİF SONUÇLARI

Hemen hemen bütün osmanlı dönemi KÜRD BASINI tarihinde, İSLAMCI ÜMMET-IRKÇILIĞI'nı aşmış olan TEK BİR KÜRD YAYINI BİLE ne yazık ki YOKTUR. Yeni kürd nesilleri olarak bu yayınları bugün açtığımız ve okuduğumuz zaman utanıyoruz. Kürdistan'ı işgal ve ilhak etmiş olan türk sömürgeciliğinin ideolojisi yabancı-işgalci ve soykırımcı hakim islam ideolojisi bu dönemin kürd basınında ballandırılarak övülerek göklere çıkarılarak ulaşılmaz ve erişilmez ilahi bir nimet biçiminde sunuluyor.

Osmanlı dönemi tarihi kürd basınında, günümüz gençliğine öncülük ve esin kaynaklığı olacak, istatistik dışında, neredeyse başka hiçbir konu, maalesef ki yoktur. Neredeyse Zal Oğlu Rüstem'i bile arap, fars ve türk müslümanlığına bağlayıcı bilinçli yapılan büyük ve hatalı tarihi saptırmalarla bile iştiğal edebilmişlerdir bu güdük yayıncılıklarında. Kendi değerlerini inkar ettikleri yetmezmiş gibi, kendi kendilerine iftira atabilecek kadar islamdan (işgalci-inkarcı arap ve türk hilafet devletinden) ve islamın zalim kılıcından bu kadar çok korkutulmuşlardır.

İslamcı ümmet-ırkçılığı, kürd milletinin ezici çoğunluğunun damağını yıkayarak, kürd halkının kollektif aklı selimini bozarak, kürd milletini en derin yerden yaralayıp, hala ta günümüze kadar da, pençesinde çok sıkı ve kuvvetli bir şekilde tutmaktadır.

Adam bu yayınları açıp bakınca sadece utanıyor. Başka halklar da müslüman edilmişler ama hiçbir halk, bu bazı kürdler kadar kendi aslını bırakıp, arap işgalcilerin milli değerlerini bu kadar körü körüne ve bu kadar çok benimsememiştir.

Bunun tek bir mantıkî ve ilmi açıklaması vardır: Bir topluluğu, bir zümreyi toplu bir şekilde ve istenilen bir derecede yönlendirebilmiş olmalarının tek açıklaması, o zümreye TOPLU ORTAK BİR TRAVMA YAŞATMIŞ OLMALARINDANDIR. Yoksa bunun başka bir yolu ve imkanı yoktur.

Bu da vahşi arap islam işgalcilerin Kürdistan'ı işgal ederken KULLANDIKLARI SON DERECE YAYGIN VE SON DERECE GAYRİ İNSANİ VE VAHŞİ KATLİAM VE SOYKRIRIM UYGULAYARAK, tıpkı bugün yaptıkları gibi, KÖRPE ÇOCUKLARIN BİLE KAFASINI KESEREK, kürd halkı nezdinde izleri bu kadar uzun zaman geçmesine rağmen hala silinmemiş olan büyük ve TOPLU BİR TRAVMA yaşamalarına sebep olmuştur.

İslamlaştırmanın silahından hala bugün de korkan kitlelerimizin arap ve türk islamcı yayılmacılarını hala da bazı hallerde savunmalarının tek açıklaması budur: 1300 sene geçmiş olmasına rağmen hala da belleklerden silinmemiş olan TOPLU TRAVMATİK TECRÜBELİ KORKU DOLU BİR BELLEK..

Goran Candan

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Efsanevi kahraman Kürd Rüstem'in doğumu... (Şehname, Chester Beatty Kütüphanesi)

Rudabeh Rüstem'i doğurmakta zorlanınca efsanevi kuş olan Simurg yardıma geliyor. Rudabeh'in karnını yararak Rüstem'in doğumunu gerçekleştiriyor.

Rüstem, Kürd Mitolojisi'nin efsanevi kahramanıdır.

(Simurg kuşu Ezidilik inancında da mevcut olan efsanewî bir kuşltur)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Pencikent (Tacikistan'da) bulunan Efsanevi Kürd savaşçı Ristemê Zal'ın M.S 600'lü yıllara ait tasviri... (Rüstem-i Zâl)

Kürdlerin ataları olan Part İmparatorluğu döneminde yaşadığı düşünülmektedir.

Kürdlerin savaşçı ve cesur kişiliği Rüstem'den gelmektedir.

Ristemê Zal bu tasvirden anlaşılacağı üzere sadece Firdevsi'nin Şehnamesinde geçmemektedir.
Halk arasındaki efsanesi Firdevsi'den önce de bilinmektedir.

Zal girdiği tüm savaşları kazanmıştır.

Üvey kardeşinin ihaneti sonucu hayatını kaybetmiştir. (Zehirlenmiştir)

Rüstem'in üvey kardeşi olan Shoghad, Rüstem'e komplo kurmuştur.

Rüstem'e zehirli mızraklarla saldırmış ve onu kesici aletlerin bulunduğu bir kuyuya atmıştır.

 

 

 

 

Kötülüğü yok eden Kürd Hançeri

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kürdçe'nin Gorani lehçesiyle yazılmış olan 'Şehname' isimli eser.


Uzmanlar bu kitabın Firdevsi'nin Şehnamesinden farklı bir eser olduğunu düşünüyor. Bir diğer görüş Nadir Şah döneminde (1736-1747) Almas Han tarafından yazıldığıdır.
Kitap epik şiirlerden (destan) oluşmaktadır. Almas Han"in ayni zamanda Gurbe we Muş adlı başka bir şiir divanı vardır.
Kitap, Kürd Rüstem ve Sührab (oğlu) arasında geçen hikaye başta olmak üzere, Rüstem'in beyaz şeytanı öldürmesi gibi bir çok hikaye ve halk masallarından oluşmaktadır.
Kürdçe El yazmaları Merivan şehrinde Vejin Kültürel Miras Komitesi tarafından muhafaza edilmektedir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

RISTEMÊ ZAL
ŞÛR Ê TÛJ Ê KURDAN

 

 

 

 

 

Risteme Zal, en legendarisk hjälte i kurdisk mytologi. Zal har vunnit alla svärdstrider han har gått in i. Kan jämföras med den nordiska mytologiska hjälten Thor med hammaren om han är nu inte en och samma mytologiska person. Zal är också den kurdiska hjälten som 'dödat den ondskefulle satan som omvandlat sig i en drakes skepnad'. Han tros ha levt i antiken någongång för 2500 år sen. Vid varje hjältedåd som någon människa i modern tid åstadkommer hyllar man personen genom att namnge honom med Zals namn. Till exempel: Adam Zal. Det finns tusentals legendariska berättelser om Zals liv och leverne och om huruvida han är en aldrig besegrad storkrigare och alltid i rättvisans tjänst. Edip Polat har skrivit denna historiska roman med Zal som huvudperson. Zal närvarar i Edip Polats berättelses varje moment, från stora politiska intriger på antika folket medernas slott där perserna tog makten från mederna genom enslottskupp, till slagfälts kamp mellan mederna och andra invaderande stammarna från mellersta Asien. Vissa stora slag har återberättats även i diktform. Ett mästerverk.

 

 

 

Titeln översatt till svenska: Risteme Zal - kurdernas vassa svärd

Författare: Edip Polat

 

 

 

 

 

 

 

 

NEWROZ

 

 

 






Foundation For Kurdish Library & Museum