YEZIDI KURDS GENOCIDE 3th Aug, 2014 YEZIDIS- SUN WORSHIPERS

THE 74th GENOCIDE OF
THE YEZIDI KURDS
3th Aug, 2014
YEZIDIS- SUN WORSHIPERS
An ancient 'People of The Sun'

It was the 74th Jesidi Kurds' Genocide that lasted for 3 long years: 2014-2917. The latest genocide (03-08-2014) led by the Turk-Arab Islamists is the 74th
genocide of this peaceful ancient people in Kurdistan.

The UK government has today 01,08.2023 formally acknowledged that acts of genocide were committed against the Yezidis by ISIS in Aug. 2014.

The Minister of State for the Middle East Lord Tariq Ahmad made the announcement ahead of events marking the nine-year anniversary of atrocities committed by ISIS against the Yezidis.

“The Yazidi population suffered immensely at the hands of Daesh nine years ago and the repercussions are still felt to this day. Justice and accountability are key for those whose lives have been devastated,” he said.

“Today we have made the historic acknowledgement that acts of genocide were committed against the Yazidi people. This determination only strengthens our commitment to ensuring that they receive the compensation owed to them and are able to access meaningful justice.”

HISTORISKA OCH AKTUELLA FAKTA OM DEN ÄLDSTA KURDISKA RELIGIONEN JESIDISMEN

-- Den gamla kurdiska religionen jesidismen är en natur & visdomsreligion ..

En av de äldsta kurdiska troformer är jesidismen som bygger på ljusets makt där solen är helig och gudomlig. Det är därför det finns en gul sol på den kurdiska flaggan. De islamistiska TURK-ARABER och PERSER gjorde 74 gånger folkmord på de kurdiska jesidierna sedan islams arméer nådde till Kurdistans gränser på 700-talet. Det senaste folkmordet organiserades av Turkiet i form av ISIS attacker på den fredliga kurdiska religiösa minoriteten jesiderna den 3 augusti 2014. Deras män separerades den 14 augusti från kvinnor och barn, säger flera överlevande vittnen. Männen arkebuserades av ISIS i kvinnors och barnens åsyn. En del av unga pojkar och alla männen begravdes levande. Sedan togs barnen och kvinnorna som islamiskt krigsbyte. Uppemot 5 000 kvinnor och barn tillfångatogs och torterades av de turk-arabiska terroristerna ISIS. När det islamistiska turk-arabiska ISIS högkvarteret i Mosul återerövrades av de kurdiska peshmergastyrkorna och USA i juni 2017 fanns inte många jesidiska överlevande kvinnor och barn vid livet bland de som räddades av militära styrkor.

Det var det 74:e jesidiska folkmordet som pågick under 3 långa år: 2014-2917. Det senaste folkmordet (03-08-2014) ledd av de turk-arabiska islamister är det 74:e islamistiska folkmordet på detta fredliga urfolk i Kurdistan.

Jesidism är den äldsta kurdiska religionen.Yezidismen som den är har bevarats av en numera jätte liten grupp av kurdiska jesidier på högst en miljon på grund av alla dessa bestialiska massakrar och utrotninsförsök från Mellansösterns islamistiska turkar, araber och perser. En stor del av jesidierna har varit islamiserad med tvång och ytterligare en stor del av den jesidiska befolkningen har varit tvungen att acceptera islams heliga ikoner Ali som dess ledare för att undvika förföljelse och massakrar. Det kallas för alavitism.

"De ferman e, ferman e, fermana 74an e, ser Ezidkhan e": Detta är det 74 folkmordet på Ezidkhan (den jesidiska provinsen), så börjar orden i det jesidiska klagosången. Jesiderna använder stränginstrumentet sazz som också ursprungligen är ett religiöst musikinstrument och som har skapat det sedan gammalt. Instrumentet används i bönestunder och vid religiösa ritter.. I den jesidiska tron är kvinnorna mycket fria jämfört med de muslimska kvinnorna. Kvinnor deltar bönestunder tillsammans med männen till skillnad från de muslimska kvinnorna. De behöver till exempel inte skylla håret, men de är tvungen att göra det ändå för de muslimska män i grannskapet som kräver detta och tvingar jesidimänen att deras kvinnor "respekterar de muslimska reglerna". Kort sagt i den jesidiska tron diskrimineras kvinnor inte som det görs i islam. Jesidismen är en förgrening av kurdernas pro-islam religion.

Den äldsta kurdiska religionen YARSANISM och dess budskap kan sammanfattas i ett enda ord: systerskap-broderskap som förmedlar en medveten, bildad, etisk, samvetsgrann och moraliskt upphöjd människa. Yarsan på kurdiska betyder systerskap-broderskap, vänskap.

I den yarsanistiska religionen är kvinnan fri men i och med islam är den dominerande religionen i Kurdistans geografi så yarsaniska kvinnan förlorat delar av sin frihet. Yarsankurder har blivit skoningslöst förföljda och massakrerade av muslimska araber, turkar och perser. Till och med av sina egna landsmän, av de muslimska kurderna..
Islam har noll tolerans gentemot icke muslimer.

- Här är svaret på VARFÖR kurder är ateister i överlag och varför de förföljs av de reaktionära islamistiska turk-arab och persiska mördarnationerna. Den 4 augusti 2014 attackerade de turk-arabiska ISIS mördararméerna mot jesidiska kurder och förverkligade det 74:e folkmordet i de jesidiska kurdernas historia efter islams uppkomst för 1400 år sedan.

VARFÖR kurder vägrade kategoriskt att bli muslimer och under en mycket lång tid gjorde ett heroiskt motstånd mot islams invaderande arabiska arméer beror på att svaret på VAD gud är och inte är finns i självaste kurdiska vardagsspråket.

Ordet gud på kurdiska; "xwa-da", uttalas* kha-da som betyder SJÄLV-GIVET, det vill säga natuen. Ordet natur på kurdiska ; "xwe-za", uttalas; kha-za och betyder SJÄLV-FÖDD. Både de orden kommer från den kurdiska urreligionen JESDANISMEN som populärt kallas för JESIDISMEN. Ordet JESIDI också som ordet GUD och NATUR består av två morfems: ez-da vilket betyder det givna, alster, verk, produkt, Det menas guds (naturens) verk.

Lägg märke till att dessa svaren i det kurdiska språket i detta ämne är den mest korrekta och den mest sanningsenliga svar som man kan komma nära till. Lägg också märke till att detta korrekta svar har gets tusentals år innan den engelske vetenskapsmannen Charles Darwins (1809-1882) vetenskapliga arbete i ämnet.

Att I NATURFOLKENS NATURRELIGIONER finns alltid en logisk-klok förklaring av skapelseberättelsen är ju känd från andra ämnesförklaringar av den typ av religion. De förklarar som det är och inte försöker förklara som de så kallade himmelska religionerna som i huvudsak bygger på myter och luddiga berättelser.

Här är nyckeln till alla hemligheter om mänsklighetens och civilisationens uppkomst och historia, särskilt de svaren på de grundläggande frågorna om livet finns inom de här orden med diftong. Utan någon som helst överdrift kan man påstå att de här båda kurdiska orden på gud KHA-DA (självgivet) och på naturen KHA-ZA (självfödd) förklarar livets stora hemligheter för födelsen och utvecklingen av civilisationen och är som en nyckelformel som löser Pythagoras matematiska ekvation.

Få av världens språkforskare har varit intresserade av kurdiskan om man tar bort, Dal P. Maurizio GARZONI (1787), E. B. SOANE (1912), Paul BEIDAR (1926). Om det inte fanns några försök att förbjuda, blockera och eliminera det kurdiska språket, hade kurdernas och Kurdistans situation inte varit den här koloniala situationen som det är idag. Jag menar om kurdiska forskarna kunde läsa, skriva och tänka på sitt eget modersmål och om de kunde producera vetenskap på sitt eget modersmål redan för länge sen hade de överfört betydelsen av dessa bägge två orden till sina vetenskapskollegor.

Ordet GUD på kurdiska betyder SJÄLVGIVET och ordet NATUR på kurdiska betyder SJÄLVFÖDD.

Kurder har funnit svaret på livets uppkomst 9.988 år innan den engelske vetenskapsmannen Charles Darwin försökte ge det rätta och adekvata svaret om arternas ursprung till människor som även idag en stor del av de vägrar att tro på den sanningen.

De gamla kurderna uppfattade trädet som mamma som ger näring när man behöver. På kurdiska ordet heter "da" som också betyder mor. Ordet trädså gott som på alla de indoeuropeiska språken kommer från kurdiskans detta ord. Det är så det indo-euopeiska skråket formades: Dar = drei, three, tre, tres, tribus,

ORDET NATUR PÅ KURDISKA = Xwe + Za = SJÄLVFÖDD

Självfött helt enkelt.

Goran Candan

12.12.2005

Hawar e, ferman e ferman e.. Fermana xelkê kurdê êzdî a hejmar 75an lä roja 3.8.2014

The 74th YEZIDI GENOCIE by Turk-Arabic Islamo-Fascists took place at 14th August 2014 and stil is going on 2019.

Hicri 23'te Arap İslam ordusuyla Kürd ordusu arasında Tira Nehri'ne yakın Beyruz'da bir savaş oldu. Kürdler ağır bir yenilgi aldılar fakat yanlarında hiç ganimet yoktu.
Bu sebeple Araplar esir aldıkları Kürdleri öldürmediler, bir süre sonra para karşılığında esirleri altın karşılığında ailelerine sattılar.
Taberi, İbn Kesir ve Sallabi bu olaydan detaylı olarak bahsediyor. Aradan 1400 yıl geçmiş ve bugün bile Êzidî Kürdler kendi çocuklarını Şengal'de katliama gelen DAİŞ'in elinden para ile satın alıyor.
İbrahim Halil Baran

Roja reş

KEZÎKURÎ (Örük kesmek).
Kürdler yüreklerinde sakladıkları kederlerini gözlerini akıtarak dışarı atarlar..
Bunun ardındaki düşünce şudur: 'Eğer kendini üzgün hissedersen saçlarını ör, ör ki bu şekilde acı saçlarına sıkışır bedenine ulaşmaz çünkü
saçlarımız kederi, derdi, tasayı ve nazarı tutan ağlardır'.
Ezidi kadınların saçlarını ölen sevdiklerinin mezar taşlarına asmalarının ardında işte bu gelenek yatar.
Orada ki mesaj ise şöyle; sen öldün artık benim kederimi tutatacak saça ihtiyacım yok o keder bana ruhuma ulaşsın.
Ben senin yokluğunda kederdeyim...
Kürdlerin kederinin içinde dahi derinlikli bir felsefe yatar. Zaze Mahabadi

Dünya bilim insanlarının çok azı kürdçe'yle ilgilendi şimdiye kadar. Eğer, uluslar arası devletler düzeyinde kürd dili üzerindeki yasaklama, engelleme ve ortadan kaldırma teşebbüsleri olmasaydı, kürd ve Kürdistan'ın durumu bu sömürge durumu olmasaydı, kendi anadilinde okuyup, düşünen, kendi ana dilinde bilim üreten kürd bilim adamları yetişseydi, bu gerçeği şimdi çoktan meslekdaşlarına ve dünya bilim ve ilerleme çevrelerine aktarmış olurlardı.

Gerçi büyük bilimadamı Charles Darwin bu soruya aynı cevabı vermiştir, ama 'kürd diye, en ilk medeniyetle bilikte doğmuş, BU EN ESKİ bir halkın dilinde tanrı 'kendiliğinden verilmiş' demektir ve tabiatta 'kendiliğinden doğmuş', 'kendiliğinden oluşmuş' anlamını veren iki kelime vardır ve bu halk medeniyetin başlagıcından beri, medeniyetle paralel bir şekilde ta bu güne gelmiştir' diye bir belirleme ne yazık ki yapılmış değildir.

O döneme ait ve kassit medeniyetine has kültürel bir öge olan kudduru'lar üzerine işlenmiş bir tören sahnesi .
Törende önlerinde kurban edilecek hayvanlar olan, sırtkarında sadaklar ve ellerinde bağlamalar taşıyan kişiler.
Kuvvetle muhtemel dini tören tanrılara adak
Ancak bu saz çalanlar sadece adak taşıyanlar mı görevliler mi yoksa rahipler mi?
Diğer önemli ayrıntı ise bağlama benzeri müzik aletinin çalınması, bu aletin kassitler döneminde Mezopotamya döneminde görülmeye başlanması onlar tarafından getirildiğini desteklemektedir.
Ok sadakları ise savaşçı ve asker olan toplumun statü göstergesi olarak görünmektedir.
İnsan betiminde en önemli ve dikkat çekici diğer ayrıntı ise başlarındaki başlık ve saç stilleri, bu saç stilli 20 yy başına kadar ezidi kürd toplumunun müzik yapan erkeklerinde görülür. Kassit halkının zagros dağlarından geldiği önerilir.

I. Sotter'in, Kassitlere ait ezida tapınaklarını imar etmesi
ve sonradan yok etmesini konu alıyor.
Bu esas alındığunda ise ezidiliğin sonradan oluşmuş bir dinden çok öte kadim bir din olduğu tezini desteklemektedir.
1. Resimde görüleceği üzere hem erkek figürunun giyim tarzı hem arkada görünen tapınak mimarisi bugünkü ezidilerin giyim tarzı ile kutsal Laleş'in minarisini bire bir temsil etmektedir.
Bu konuyu destekleyen arkeokojik veriler ise l. Soter tarafından yapılmış silndirdir.
Kimdir bu, Antiochus I Soter?
İskender'in önde gelen generali olan
babası Seleucus'tan miras alan bir Seleukos kralı..
MÖ 281'den 261'e kadar hüküm ayak bir Mezopotamya kralıydı. Antiochus yarı med annesi Apama, babasına İskender tarafından verilen bir prensesdi.
En büyük oğlunu isyan nedeniyle idam etti. MÖ 278'de Anadolu'da Galyalıları mağlup ettiği için Soter (kurtarıcı) olarak adlandırıldı. Bir veliaht olarak,
yıkık Babil tapınağı Esagila'yı inşa etme kararı verdi. Oraya giderken tökezledi ve enkazın üzerine düştü ve kısa sürede aşırı tepki verdi askerlerine kalıntıları yok etmelerini emretti ve nefret duydu.
İlk Fotoğraf, Akkadca yazılmış Antiochus'un Silindiri'ye aittir: "Babil krallarının büyük kralı Antiochus, Esagila ve Ezida tanrılarının restoratörü."

İşgalci Katil osmanlı sultanı Kanuni Sultan Süleyman 1534'te Soran Bey’i İzzeddin Şer’i öldürterek Erbil’i Ezidî Dasni aşiretinden Hüseyin Bey’e verdi.
Mir Seyfeddin bu durumu kabullenmeyerek, Hüseyin Bey’in kuvvetlerine Erbil’de saldırıp şehri geri aldı.
Bu savaşta 500 Ezidî ileri geleni öldürüldü.

''Ağrı Dağı çevresinde yaşayan 300 Ezidi Kürd aile var. Ezidilerin lideri olan Hasan Ağa'dan, Ezidilik inancına dair ayrıntıları öğrendim.
Ezidilik inancı hakkında söylenen ''Şeytana Tapma'' olayı kesinlikle gerçek dışıdır.''

Ünlü Rus şair ve yazar Aleksandr Puşkin (1799-1837)

Göbeklitepe, Karahantepe Harran tarihi Kürdistan'ın taş tepeleri şehirleşmenin, medeniyetin başlangıcı olabilir. Öyle görünüyor ki insanlık orda medenileşmiş ve yayılmıştır. Medeniyet tarihinin başlangıcı orasıdır. Adam her ne kadar inançsal konulardan uzak dursa dahi tarih ve veriler adamı olayın göbeğine sürüklüyor. Bu bağlamda: Kuzey, Batı ve Güney Kürdistan sınırında bir bölge olan Yukarı Mezopotamya'nın zulme uğrayan ve acı çeken ezidi halkının olağandışı tek tanrılı dininde ek bir ipucu bulunabilir. İnançları, Tanrı'nın yedi meleğine odaklanır, bunlardan ilki Melek-i Taus'tur. Tanrı tarafından yeni bir yaratılış -insanlığa- saygı göstermesi için emredildiği, ancak Tanrı'nın emrini reddettiği söylenir.
İslam teolojisinde bu, melek tarafından bir isyan olarak kabul edilirken, Ezidi inancında düzenin baştan beri bir imtihan olduğu ortaya çıkar. Ezidilerin alışılmadık teolojisi nedeniyle -neredeyse İbrahimi, (sami dinlerinin başkangıcı) ancak görünüşte çok farklı bir şey- tarih boyunca çok tanrılı olarak tanımlandı veya şeytana tapanlar olarak iftira edildi.
Bu suçlama, çünkü ezidiler eski ve karanlık sırların koruyucuları oldu. Bu insanların kadim bilginin koruyucuları olduğu konusunda gerçekler sözkonusudur. Melek-i Taus'un Cennet Bahçesi'nde Adem'e sunduğu yasak meyve BUĞDAY MI?

Göbeklitepe, Karahantepe The stone hills of Harran may be the beginning of urbanization and civilization. It seems that human history spread and civilized there.
Even though I stay away from religious issues, I find myself at the heart of history and data.
In this context: an additional clue can be found in the unusual monotheistic religion of the oppressed and suffering Yazidi people of Upper Mesopotamia, a region bordering Iraq, Syria and Turkey. Their beliefs focus on the seven angels of God, the first of which is the Angel Taus.
It is said that he was commanded by God to honor a new creation - humanity - but rejected God's command.
While in Islamic theology this is accepted as a rebellion by the angel, in the Yazidi faith, order turns out to be a test from the very beginning. Because of the unconventional theology of the Yazidis—something almost Abrahamic, (the premier of the Semitic religions) but very different in appearance—they have historically been described as polytheistic or slandered as devil worshipers.
This accusation is because the Yazidis are guardians of ancient and dark secrets.
There may be some truth to the fact that these people are the guardians of ancient knowledge. The forbidden fruit that the angel Taus offered to Adam in the Garden of Eden?
WHEAT?

Ezîdî Kürdlerinin kutsal mekanı olan Laliş...
Şeyh Adî'nin türbesi Laliş'te bulunmaktadır. Bu sebeple Laliş, Ezîdîler için önemli bir merkezdir.

Jesidiskt tempel (den äldsta kurdiska religionen - innan judendomen). De förföljdes och åsidosattes och fortfarande är förföljda och åsidosatta på grund av anklagelserna
av att vara djävulsdyrkare.

Melekê Tawûs, Peacock stands on a pearl divided into four and set in the middle of the crescent.
Lights on the tail of the bird symbolizing 7 days and 12 months.

Müslüman arapların ve farsların yarsanilere dini inançlarından dolayı yaptıkları jenosid ve zulümden dolayı, Tavuş Kuşu kutsaması yarsanilerde ya tam kalkmıştır veya çok cılızlaşmıştır. Tıpkı müslüman türklerin alevilere yönelik uyguladıkları jenositlerden dolayı, daimi bir JENOSİT KORKUSUNDAN ve daimi bir imha olma tehlikesinden dolayı, belli bir kısım alevilerin hem inançlarındaki temel prensiplerden ve hemde milli aidiyetleri olan kürdlüklerinen feragat edip, islamın savaş ve fetih sembolü olan Ali'yi kutsamaya başlayarak, öz inançlarını müslümanlaştırmaları ve öz milli aidiyetlerini türkleştirmeleri gibi, Kürdistan'ın Güney ve Doğu kesimlerinde yaşayan yarsaniler de aynı bu şekilde jenosite uğrama korku ve tehlikesinden dolayı, inançlarının göze batan bir kısm dua, namaz ve ritüellerinden feragat etmişlerdir.

Ezdiler, hatta kendi adlarını bile genellikle olmasa BAZEN araplaştırmışlardır. Oysa ki ezdiler kürdlüğü ve kürdçeyi BÜTÜN KÜRD NÜFUSUNDAN DAHA ÇOK VE DAHA İLERİ bir düzeyde yaşadıkları halde, bu yola başvurmalarının tek sebebi, yine bu müslüman araplar ve türkler tarafından tamamen imha edilme, tamamen ortadan kaldırılma tehlikesidir. Nitekim ezdi kürdlere en son 4 Ağustos 2014 tarihinde İslam Devleti denilen ve türk-arap cihatçı teröristlerden oluşan bir ordu tarafından saldırıldı.

Örneğin ezdilerin ruhani lideri ADİ'nin adının Şeyh Hadi bin Müsafir şeklinde araplaştırılmasının nedeninin altında da bu korku yatmaktadır. Biliyoruz ki ADİ şeyhtir, yani saygın ve kutsal bir kişilik, ama lübnanlı olmasına rağmen KÖKEN OLARAK HAKKARİLİ'dir. Yani Lübnan'a çeşitli nedenlerden dolayı göç etmiş bir kürd aileden gelmedir. ama adı ise Şeyh Hadi bin Müsafir şeklinde araplaşmıştır. Bu, kanaatimce iki nedenden dolayı böyle olmuştur. Bir; müslüman arap ve türklerin soykırım tehlikesi korkusundan ad değiştirmekten dolayı. İki; Şeyh Adi'nin babasının veya ceddinin lübnanlı değil, Hakkari'den gelmelerinden dolayı misafir (göçmen) olarak görülmelerinden dolayı bir adlandırmadır. Kürdistan'da başka diyarlardan gelen ve başka yerlere giden kişilere MÎHMAN da denir.

Foto: Bir zamanlar büyük bir ezidi nüfusun yaşadığı Diyerbekir şehrinden

Yazidis light candles outside Lalesh temple, situated in a valley near Dohuk, to celebrate Yazidi New Year and the arrival of the light into the world.

İTİRAF EDİLMİŞ BİR TÜRK EZDİ-FERMANI

Hafız Ahmet adlı yazarın "Tarih-i Lûtfi" adlı kitabından birkaç satır:

“Sene-i sabıkada Sivas müşirliğinde memuriyeti mukarrer olan Çerkez Hafız Paşa kuvve-i vafiye-i askeriye ile merkez-i memuriyetine varmıştı. O vakte kadar ol havalinin ekser mahalleleri taht-ı zabıtaya alınamayarak, ahalisi hal-i vahşette idiler. Bunların terbiyelerine bakılmak üzere evvel emirde ceygâh-ı eşkıya olan Sencar dağına varılarak havene-i yezidiye ile olunan muharebe seby ü istirkak (köle ve cariye olarak esir etme) olunan bin beş yüz kadar nüfus ve birtakım emval ve eşya beyn-el-asakir iğtinam ve taksim kılınmış…”

(Tarih-i Lûtfi, Hafız Ahmet 1873)

A Kurdish girl visiting the Holly Lalesh in Shingal mountain in Southern Kurdistan. Lalesh is the most holly site for the Yezidian faith.

Êzidîlerin kutsal mekanı Laleş'te yine kutsallığı sebebiyle mimariye yerleşmiş güneş takvimi ile ilgili çokça sembol vardır. Örneğin Laleş olarak bilinen türbelerin üstündeki yapılar 7 katlıdır ve bir haftadaki 7 güne işaret ederler. İki tür kubbe vardır. Bunlardan küçükleri 12 saçaklıdır ve bir yıldaki 12 aya işaret eder. Büyükler ise 24 saçaklıdır ve bir gündeki 24 saate karşılık gelirler. En ilginci ise bütün Laleş'te her akşam üstü kutsal zeyintiyağı ile yakılan kandillerdir. Bu kandillerin sayısı 365'tir ve bir yıldaki gün sayısını imlerler. İşte bu kandillerin yakımı için her yıl törenle zeytinyağı hazırlanır. Bu görüntüler zeytinyağı yapımını göstermektedir. Zeytinler erkekler tarafından basılarak ezilir, erkekler tarafından kaynatılır ve fakat mahsere denilen alandan kutsal Laleş'e taşınma işlemi sadece kadınlar tarafından yapılır. Bir kadın da zeytinyağı taşıyan kadınları kutsar.

İbni Kesir'de Şêx Adî'nin künyesi şöyledir: ''Şeyh Adiyy bin Misafir, bin İsmail, bin Musa, bin Mervan, bin El-Hasan, bin Mervan El-Hakkari''.
Ona göre Şey Adî, arap soylu değil, Hakkari'den Şam'a göç etmiş soylu bir kürd ailesindendir. Misafir lakabı almasının nedeni de
göçük/göçmen olduğundandır. Yani başka bir diyardan müslümanların ülkesine gelenlere eskiden MİSAFİRü yani göçük/göçmen denirdi. .

Melekê Tawûs, Peacock stands on a pearl divided into four and set in the middle of the crescent.
Lights on the tail of the bird symbolizing 7 days and 12 months.

Êzidilerle ilgili gelen sorularda öne çıkan şey onlardaki tanrı algısının ne olduğuyla ilgili.

Ezdiler muvahhit yani tek tanrılıdır. Onlara göre tanrı dünyanın koruyucusu değil yaratıcısıdır. Onların inancında tanrı dünya ile ilgilenmez; o, melekler aracılığıyla kanunlar koymuştur ve her melek, melekesine göre işler yapmaktadır. Tanrının vekili olarak Melekê Tawûs (yaratıcı değil) sadece idare edicidir. Ayrıca Melekê Tawûs bir babdır (avatar) ve bin yılda bir, bir şahıs olarak görünür ve dini yeniler. Şêx Azî, Melekê Tawûs makamında ortaya çıkmış ilk değil son pirdir.

Melekê Tawûs başkaları tarafından görüldüğü gibi bir kötülük ilkesi değil dünyadaki ilahi sistemin bir parçasıdır, düzen koyucu değil, yürütücüdür; yargılayıcı değil tanıktır. Onlara göre de Melekê Tawûs kibri yüzünden hata yapmış ve fakat bağışlanarak itibarı iade edilmiştir. O kesinlikle ikinci bir tanrı değildir ve tanrıya şirk koşmak küfürdür. Êzdililikte tanrısal ikilik yoktur. Düalist bir din değildir. Ve Êzdiler, Zerdüştileri ikinci bir tanrı (iyilik-kötülük) yarattıkları için fitnenin başı olarak görürler.

Ibrahim Halil Baran

Ezdizm (ezdayetî) is a pre-islam Kurdish religion which survived untill now in Kurdistan.
Here you can see from people in a religious ceremony in Lalesh= the holy sanctuary of Ezdayetî.

AN ÊZDÎ MAN & WOMAN (1800c)

Li 1'ê Çiriya Yekem, bi şev, serokê olî yê kurdên êzdî, Babe Şêx (Xirto Hacî Ismaîl) li nexweşxaneyeke Hewlêrê,
di 87 saliya xwe de koça dawîn kir. Ew li goristana êzdiyan, li gundê Bozanê, hat veşartin.

Almaniya vê pirtûkê ji hêla Dr Maximilian Bittner hatiye amedekirin.
Tê gotinê ku keşayekî keldaniyan berê ew pirtûk wergerandine erebî, Maximilian Bittner jî ew bi almanî nivisandine. Pirtûk hem bi tîpên erebî hem jî bi yên latînî hatine nivisîn.
Ji rûpela 88 pê de ferhengoka ziman e.

EZÎDÎLİK/ YEZİDİLİK

Kendilerini çeşitli biçimlerde, Yazidi, Yezdani, Ezîdî, Izadi ve Dasna’i olarak ta adlandıran Ezîdî/Yezidi dininin mensupları dinden olmayanlar tarafından genellikle aşağılayıcı bir isimle, “Şeytana Tapanlar” olarak adlandırılırlar.

Kürt nüfusunun % 5’inden azını oluştururlar. Günümüzde dağınık halde esas olarak Batı Kürdistan'da, Kafkaslar’da, Kuzey Kürdistan'da ve Irak-Suriye sınırının Cebel Sancar tepeleri ve Musul şehrinin kuzeyindeki bölgelerde yaşarlar.

Yezdaniliğin bir kolu olarak Yezidiler meleklere özel bir önem verirler. “Ezîdî/Yezidi” adı Eski ve Orta İrani dilinin bir terimi olan ve “melek” anlamına gelen “yazata” veya “yezad” sözcüklerinden türemiş ve bu sıfatı “meleğe tapanlar” haline getirmiştir. Yezidiler bu meleklere Lusifer ve Meleki Tawus’u (“Tavuskuşu Meleği”) dahil ederler. Karanlığın ve kötünün prensi olması şöyle dursun. Lusifer, dünyevi meseleler üzerinde çok daha büyük bir otorite ve iktidara sahip olsa bile, diğer melekler ile aynı yapıya sahiptir. Hatta Ruhun bir zamanlar oturduğu maddi dünyanın parçalanmış inci ya da kozmik yumurtanın orijinal parçalarını kullanarak yaratan bizzat “Melek Tawus’tur.”

Bütün önemli Yezidi dinsel kaynakları (söylendiğine göre) yayınlanmış olmasına ve bunlar hakkındaki yorumlara kolaylıkla ulaşılmasına karşın, en önemli soru olan yaradılış sorusu spekülasyona açık bırakılmıştır. Örneğin, Lusifer’in hangi “Evreye” ait olduğu ve kesin konumuna ilişkin sorular kişinin tümdengelim muhakemesine bırakılmıştır. Kendisi, doğal olarak, Evrensel Ruh olamaz çünkü Ruh yaratılış işlemine doğrudan katılmaz. Alevilik ve Yarisanilik’te “Yüce Tanrı” Hawandagar Ruhun ilk avatarı olup dünyayı yaratma görevini yani “Sacnari’yi” yerine getirir. Yezidi kozmogonisinde ise Lusifer’in Hawandagar’ın yerini aldığı sonucuna varmak mümkündür. Yezidiliğin, daha sonra tartışılan iki kutsal kitabı “Cilve ve Mushaf” bu yargıyı destekler niteliktedir. Bu metinlerin aşağıdaki çevirisi tümüyle Guest’ten (1987) alınmıştır.
“Cillve’de” şöyle denilmektedir:
“Melek Tavus bütün yaratıklardan önce vardı” ve “Ben (Melek Tavus) vardım, varım ve sonsuza kadar, tüm varlıkları yönetmek için var olmaya devam edeceğim… Benim bulunmadığım hiç bir yer yoktur… Her evre bir avatara sahiptir ve bu benim nizamla olmaktadır. Her kuşak bu dünyanın efendisi ile birlikte değişir, böylece her bir efendi kendi sıra ve dönemlerinde kendi istemlerini yerine getirir. Diğer melekler benim işime ve eylemime karışamazlar: Ben ne demişsem, odur.”

Tüm bunlar Alevilik ve Yarisanilikte Hawandagar’a atfedilen görevlerdir.

“Mushafta” şöyle deniliyor:
“Tanrı (Evrensel Ruh anlamına geliyor olmalı) başlangıçta, kendi kutsal özünden Beyaz İnci’yi yarattı ve Anfar adlı kuşu yarattı. Ve inciyi sırtına koydu ve orada kırk bin yıl kaldı. İlk gün (yaradılışın ilk günü), Pazar günü, O Azazil’i, yani herkesin başı olan Melek Tavus, adlı meleği yarattı…”
yine Mushaf Birinci Evrenin bu ilk haftası olan yaradılış haftasının her bir gününde yaratılan diğer altı meleğin adını da vermektedir. Bu adlar Alevilik ve Yarisanilikteki melek adları ile yakın bir benzerlik göstermektedir. Buradaki tek sorun altı avatar yerine yedi avatarın bulunması ve ruhun kendisinin tümüyle dünya işlerinin dışında tutulmasıdır. Ancak, muhtemelen bu durum Yahudi-Hıristiyan etkisi sonrası orijinal kozmogonide meydana gelen yozlaşmadan kaynaklanmaktadır. Mushaf’ın giriş bölümünün geriye kalan kısmında, insanın kökeni hakkında, Yahudi-Hıristiyanlıktaki Adem ile Havva hikayesi ile onların şeytanla olan ilişkilerin bir versiyonu anlatılmaktadır. Burada şeytan Lusifer’dir, ancak o sadece dürüst bir danışman ve öğretmendir. Bundan sonra ise dünyadaki bütün varlıklardan sorumlu olmuştur.

Birinci Evrenin gerçek öyküsü “Mushaf’ın” ilk bölümünün sonundaki bir cümlede, pek de açık olmayan bir biçimde belirtilmiştir. Bu cümlenin Yezdaniliğin temel görüşleri ile uyum içinde olduğu görülmektedir. Bu cümlede şöyle denilmektedir “O altı avatarı kendi özünden ve ışığından yarattı ki, onlar bir ışıktan diğer ışıkların yaratılması şeklinde ortaya çıktılar. Bu durumda orijinal Yezidi inancında Lusifer’in, Evrensel Ruhun Birinci Evredeki baş avatarı olduğunu varsaymak mümkündür ve Yezdaniliğin geri kalan kozmogonisi az ya da çok bozulmamıştır. Lusifer, yani Melek Tavus (“Tavus kuşu Meleği”) bronz bir kuş heykeli ile temsil edilir. Bu ikon Anzul/Anzal (bu sözcük çoğu zaman yanlış bir şekilde verilen “Eski olan” anlamına gelmez) Irak Kürdistan’ındaki Musul’un kuzeydoğusundaki Şaykan bölgesindeki Yezidiliğin kutsal merkezi Laleş’teki yıllık büyük Cem’de dinin mensuplarına gösterilir. Anzul/Anzal’ın antik kuş-tanrının modern adı olan “Anzu”, Sümerlerde “İmdugud” ve Asur arşivlerinde “Anzu” olarak geçer. Hem Sümer hem de Asur gelenekleri Anzu’nun yaşadığı yer olarak Kürd dağlarını verir.

Laleş ve çevresi Yezidi dininin en önemli kişisi olan Şeyh Adi’nin türbesinin de bulunduğu yerdir. Yezidilikte Adi’nin rolü, Yarisanilikte Sahak ile Alevilikte Ali’nin oynadığı role tekabül eder. Yezidilere göre Şeyh Adi Birinci Evreyi izleyen evrede Kutsal Ruhun en önemli avatarıdır. Adi’nin baş avatar olması, Melek Tavus’un onda yeniden hayat bulduğu anlamını da taşır. Modern yanlış şekliyle Adi’ye, Yezidiliğin kurucusu payesi verilir ve ilginç bir biçimde, O’nun günümüz Yarisanilerinin Sultan Sahak’ın yaşadığı dönem olduğuna inandıkları, 12-13. yy dönemlerinde yaşadığına inanılır (Bu dönem, Aleviliğe bağlı Bektaşi dergâhının kurucusu olan Hacı Bektaş’ın yaşadığı döneme denk gelmektedir). Hem Adi hem de Sahak’ın yüz seneden fazla yaşadığına inanılmaktadır.

Asıl Anzal kuşu ikonu yanında, alta tane daha az bulunan benzer Tavus kuşu Meleği heykeli vardır. Bunlar (Yezidi toplumunun) “piskoposluk bölgesi” anlamında sancak olarak adlandırılır ve her biri farklı bir Yezidi topluluğunu temsil eder. Bunlar her yıl kutsanmak üzere “Suriye, Zozan (yani Sason/Sasun veya Kürdistan’ın Anadolu’daki Batı ve kuzeyi), Sancar, Şeyhan (Büyük Zap Vadisi), Tebriz (Azerbaycan), ve Musquf (Moskova, yani eski-Sovyet Kafkasya)” sancaklarında tapınmak üzere dolaştırılır. Tebriz ve Musquf sancaklarında, Azerbaycan’da az sayıda Yezidinin kalması ve din-karşıtı Sovyet hükümetinin kuş ikonunun aktif Yezidi Kafkas toplumu arasına girişine izin vermemesinden dolayı artık dolaştırılmamaktadır.
Yezdaniliğin diğer kollarında olduğu gibi, Yezidilikte de tanrı kökenli bir kutsal kitap yoktur. Ancak onların temel inançlarını kapsayan birçok kutsal eser vardır. Şeyh Adi’ye atfedilen ve Cilve yani “tanrı emirleri” olarak bilinen kısa (yaklaşık beş yüz kelimelik) bir Arapça eser bulunmaktadır. Daha ayrıntılı bir başka eser ise, Adi’nin oğlu, Şeyh Hasan ibn Adi’nin ikinci kuşak yeğeni (yaklaşık 1195 yılında) tarafından yazıldığına inanılan “Mus’haf-ı Reş”, yani Kürtçedeki karşılığıyla “Kara Kitap”tır.

Yezidi kutsal kitaplarının en aydınlatıcısı olan Mushaf, dinin kozmogonisi, ilmihali, eskatolojisi ve duaları hakkında, birçok çelişki ve garipliğe rağmen, en ayrıntılı bilgileri içerir. Mushaf gerçekten de 13. yy tarihli olabilir. Mushaf, Kürtçe’nin Kurmanci lehçesinin eski biçimiyle yazılmıştır. Kurmancinin 13. yy’daki merkezi esas olarak Hakkari’nin en sarp dağlık bölgeleriyle sınırlıydı (bkz. Kurmanci). Gerçekten de. Hakkari, Adi ve Hasan’ın en ateşli taraftarlarının çıktığı bölgedir. Yezidiler, Adi’nin Lübnan’ın Bekaa Vadisinde doğduğuna inanmalarına karşın, O’nu Adi el-Hakkari (Hakkarili Adi) olarak adlandırırlar.

Yezidilerin yıllık dört büyük kutlamasından (bkz. Bayramlar, Törenler ve Takvim) ikisi, Cem ve Yezid Bayramı üzerinde burada biraz durmak gerekiyor.
En önemli Yezidi bayramı Anzal’ın kuş ikonunun inananlara sunulduğu yedi gün süren “Cem Bayramı” dır. Musul’un kuzeyinde, Adi ve Hasan’ı da kapsayan diğer önemli kutsal Yezidi şahsiyetlerinin mezarlarının da bulunduğu Laleş’te, 6-13 Ekim tarihleri arasında yapılır ve dinin tüm mensuplarının bu bayrama katılması zorunludur. Geleneksel olarak Ekim ortalarında yapılan eski büyük Aryen kutlaması olan “Mithrakan“ (Zerdüştlükte Mihragan, Nusayrilerde Mihrican; bkz Alevilik) ile aynı zamana denk gelir. Eski Mithrakanlar dünyanın yaradılışı eylemini, cennetteki boğayı öldürerek onun bedenini maddi dünyayı yaratmada kullanan güneş tanrısı Mithras için kutlarlardı. Laleş’teki kutlama sırasında, biniciler bir boğa yakalama oyunu oynar ve yakalanan boğa, kurban edilip ziyaretçilere dağıtılmadan önce Laleş ziyareti “Şems el-Din (inancın Güneşi)” etrafında döndürülür.

Karmaşık bir kişilik olan Yezid’e, Yezidiler arasında bir bakıma kafa karıştıran bir tarzda saygı duyulmaktadır. Yezid dinin kurucusu (din kendi adını taşır) ya da Melek Tavus’tan sonra Ruhun en önemli avatarı (kimilerine göre Melek Tavus’un ta kendisi) olarak kabul edilir. Seyrek de olsa Yezidiler arasında, Şii Müslümanlar arasında baş düşman olarak kabul edilen Emevi/Ümeyye Halifesi (MS 680-83) Yezid ibni Mu’avviyye ile de özdeşleştirilir. Bu yanlış görüş Suriye ve Irak hükümetleri tarafından (Yezidileri diğer Kürtlerden koparmak ve Ümeyyelere, yani Araplara bağlamak umuduyla) sürekli olarak teşvik edilmektedir. Bu durum önde gelen Yezidi ailelerinin Arap giysi ve Ümeyye halife adları almasına da yol açmıştır. Hal bu ki, Ümeyye halifesi olması şöyle dursun, bu isim kesinlikle “yezad” yani “melek” sözcüğünden türemiştir ve önemi göz önüne alındığında, Yezidiler Meleği anlamına geliyor olmalıdır. Yezidi önderliğini kendi etnik kimlikleri konusunda şüpheye düşürecek kadar etkileyen bu komik karışıklık, geçmişte maruz kaldıkları yoğun baskılar, günümüze kadar ulaşabilen edebiyatlarının yanı sıra, Yezidilerin geçmişte sahip olmuş olabilecekleri ve sonradan tahrip edilen zengin linguistik ve tarihsel külliyat da dikkate alındığında, bu hiç de beklenmeyen bir durum değildir.

Yezidi kozmogonisinde daha önce parçalanmış inci ya da kozmik yumurtayı kullanarak maddi dünyayı yaratmış olan Melek Tavus, orijinal olarak eski Yezidilikte Mithras’ı temsil etmiş ve belki de daha sonra Lusifer olarak tanımlanmıştır. Yezidilerin en önemli ikinci bayramı bu olasılığı güçlendirmektedir. Aralık ortası ile sonu arasındaki bir dönemde Yezidin doğumunu anmak üzere kutlanmaktadır. Doğum gününün kış gündönümünde ya da buna yakın bir zamanda oluşu, onu Mithras ile bağlantılı kılmaktadır. -Mithracılık zaten bu genel coğrafi alandan MÖ 1. yüzyılda Roma İmparatorluğu’na yayılmış ve daha önce de ele alındığı gibi, Mithras’ın söylencesel doğumu 25 Aralık’ta kutlanmaktadır. Bu kutlama önem açısından, Ekim’deki Cem töreni ile paralellik taşımakta ve Tanrı Mithras’ın dünyayı yaratma eylemini anmak için tutulan eski oruç “Mithrakan” (ya da Mihrican)’ın zamanına denk gelmektedir. Avrupa’da bulunan fresk ve heykellerde çok yaygın olarak rastlandığı üzere, Mithas’ın bir boğayı hançerleyişi, akan kandan bir yılan ve köpek figürünün oluşması sahnesi aynı hikayenin resmedildiğini gösterir. (Bu iki tanıdık sembol, yani kötü ve iyi, yukarda Yarisanilik kısmında verilmiştir). Bu olay, Yezidiler tarafından şenliklerden önce tutulan üç günlük bir oruçla anılır.

Yezidilikteki yaradılış öyküsünde kuşlar, bütün büyük olaylarda sayılan burada özetlememize imkan vermeyecek kadar çok olan olaylarda temel bir rol oynar. Yezidilerin tanrının bir kuş şeklindeki temsilini kutsamaları ve horozun kutsal sayılışı iyi bilinen örneklerden yalnızca iki tanesidir. Daha ilginç olan fakat fazlaca bilinmeyen şey ise, Laleş türbelerine yaklaşık 50 km mesafede bulunan Orta Kürdistan’ın “Şanidar-Zawi Çemi” arkeolojik bölgesinde arkeolog “Solecki” tarafından türbe kalıntıları ve büyük kuş toy kuşu kanatlarının bulunmuş olmasıdır. Bu kalıntılar, kuşların karıştığı ve muhtemelen din adamının kostümünün bir parçası olarak kuşkanatlarının kullanıldığı bir dinsel törene işaret etmektedir. (Solecki 1977)

Kuşkanatlarının tanrılarda gösterilmesi daha sonraları Mezopotamya sanatında, özellikle de başkent Ninova’da, kelimenin tam anlamıyla Laleş ufuklarından görülebilen Asurların kraliyet taş heykelciliğinde yaygın hale gelmişti. Kanatların ve uçamayan canlıların sanatsal kombinasyonu, insanın tanrıyı, aslanın sfenksi, boğanın kraliyet sembolünü ve atın pegasus’u teşkil etmesi gibi, kanat benzeri süslemelerin din adamı kostümlerinde kullanılması birçok kültürde oldukça sık rastlanan bir durumdur. Ancak tanrının kanatlı bir kuşta temsili, Yezidiliğe özgü bir durumdur. Antik Zawi-Çemi’de kurban sunmaya ilişkin olarak ortaya çıkan bulgular günümüz Yezidi dininin yerel tarihi köklerine işaret etmektedir.

Laleş’teki kuş ikonu adından da anlaşılacağı üzere, her zaman tavus kuşu olarak tanımlanmıştır. Melek Tavus veya Tavus kuşu Meleği bu yanlış yorumun bir sonucudur. Ancak, tavus kuşu Kürdistan’da ve Asya’nın bu parçasında doğal olarak bulunan bir kuş değildir. Zawi Çemi’den elde edilen bulgulardan hareket ile Yezidiliğin bu ikonundaki kuşun büyük toy kuşu olması çok daha gerçekçi bir olasılıktır. Toy kuşu (Kürtçe şawât) Kürdistan’da doğal olarak bulunmaktadır (bkz. Flora ve Fauna). Bunun da hindininkine benzeyen (tavus kuşununkine de bezer, ancak heykelde de görüldüğü gibi daha kısadır) renkli bir kuyruğu vardır. Mantıksal olarak toy kuşu Yezidiliğin bu antik geleneğine Hindistan’a özgü bir kuş olan tavus kuşundan daha uygun düşmektedir.

Meleğin adı olan “Tavus” hiçbir şüpheye yer bırakmayacak şekilde “Nawus, yani Nuh”, isminin bozulmuş halidir. Bu eski “Nawus” ismi Yarisanilik ve Alevilikte hâlâ korunmakta, geleneksel Yezidilikte ise Nuh birinci avatardır. Nawus adının Tawus’a dönüştürülmesi, Yezidiliğin baş meleği ile antik Anzu ikonunu özdeşleştirmek ve böylece her ikisine de kuş karakteri vermek amacıyla yapılmış olmalıdır.

Doğan güneş karşısında üç kez eğilme ve bu esnada dua okuma geleneği Aleviler arasında olduğu gibi Yezidilerde de görülür (Nikitine 1956). Yezidiler ayrıca “güneşin cisimleşmiş” şekli olan güneş ışınlar tan vaktinde ağaç gövdelerine ilk defa düştüğü anda, onları öperek kutsarlar (Kamuran Ali Bedirhan 1934).

Yezidiler arasında, diğer bir Alevi geleneğine, tanrının yere saplı bir kılıç ya da asada temsil edilişine de rastlanılır. Bunlar kutsanmaz fakat üzerlerine yemin edilir (Alexander 1928, Bellino 1816).

Güçlü bir aristokrasiye ek olarak, Yezidilerin sosyal sınıf sistemi Sasani İmparatorluğu Zerdüştilerinin katı sosyal katmanları ile ilginç benzerlikler gösterir. Zerdüşt rahipleri din ya da kraliyet sınıfından olmayan kimselerin eğitim görmelerini yasaklamışlardı. Geleneksel Yezidilikte de bu ayrıcalık herkese tanınmamaktadır. -Bazı Yarisaniler de buna inanır ve bunu uygularlar. Öyle ki, bu yüzyılın başına kadar Yezidiler arasında tek bir kişinin (ki bu da Cilve’den sorumludur) okuma yazma bildiği ileri sürülmüştür (Guest 1987, 33). Günümüzde bu yasak çoğunlukla ortadan kalkmış olmakla beraber, eski alışkanlığın gücünden dolayı, Yezidiler hâlâ okumaya hevesli değildir.

İlginç bir şekilde, zengin Yezidi Şeyh ve Melleleri Arap Bedevi giysileri ve başlıkları giyer, hem Arapça hem de Kürtçe bilirler ve isimleri de genellikle Arapçadır. Öte yandan, toplumun daha fakir kesimleri ve dini önderler, Kürtçe isimler taşırlar, sadece Kürtçe konuşurlar ve geleneksel Kürt giysi ve başlıklarını kuşanırlar (Lescot 1938).

Yezidi toplumunun önderliği geleneksel olarak eski asıl Kürt ailelerinden biri olan ve önderliği 18. yy’da devralan Çollar’ın elindedir. Çollar, Mushaf’ın yazan Şeyh Hasan’ın soyundan geldiklerini iddia eden yöneticiler zincirinin yerine geçtiler. Çollar maddi ihtiyaçlar da dahil olmak üzere, her konuda her Yezidiler tarafından desteklenmektedir. Rahiplik görevleri, Yarisanilikte olduğu gibi. Çolların da aralarında oldukları yedi kalıtsal rahiplik ailesinin üyeleri tarafından yerine getirilir.

Yezidi toplumunun günümüzde görece küçük oluşu yanıltıcıdır. Selahaddin Eyyübi Antakya’yı fethettiği dönemlerde Yezidiler komşu Amanos Dağlarının vadilerindeki nüfusun ağırlıklı kısmını oluşturuyordu ve bu durum 19. yy ortalarına kadar devam etti. 13.-14. yy’a gelindiğinde, Yezidiler birçok Müslüman ve Hıristiyan’a kendi dinlerini kabul ettirerek etki alanlarını Antakya’dan Urmiye’ye, Kerkük’ten Sivas’a kadar genişlettiler. Aynı zamanda küçümsenmeyecek derecede politik ve askeri bir güce de ulaştılar. Bu dönemde Cizre bölgesi (Yukarı Mezopotomya) emirleri Yezidilerdi ve bunlardan biri de Şam Emiri dir. Bir Yezidi vaizi olan ve 1297’de ölen Zeyn el-Din Yusuf. Şam ve Kahire’de Yezidi toplulukları oluşturmuştu. O’nun Kahire’de bulunan görkemli türbesi günümüzde hâlâ ayaktadır.

Eski bir Müslüman ansiklopedi yazarı olan Şahab el-Din Fadlullah el-Ömeri MS 1338’de Dinbili/Dumbuli’lerin (Alevi Deylemilerin iyi bilinen bir kolu) Yezidi olduğunu söylerken, tanınmış Kürt tarihçisi Şerafeddini Bitlisi 1597’de, Kürt aşiret ve bölgelerinin büyük çoğunluğunun Yezidi olduğundan söz etmektedir. Bu kaynaklar oldukça önemli bir bilgi taşımaktadır. Anadolu’da yaşayan Kürtlerin büyük çoğunluğunun Yezidi olması neredeyse imkansız olduğuna göre, aslında her iki kaynakta da genel anlamda Yezdaniliğe işaret edilmekte ve günümüzdeki bölünmüşlüğünden önce ortak bir adının bulunduğunu göstermektedir. Yezidi/Yazidi yani “melekçiler” teriminin Bitlisi zamanında hâlâ Yezdaniliğin kolları olan Alevi, Nusayri ve Yezidiliği kapsadığı kabul edilmelidir. Burada Yezdani adının Yezidi adına tercih edilmesi modern Yezidilik ile karıştırılmasını önlemek içindir.

Yezidilerin Müslüman ve Hıristiyan komşuları, sürekli olarak onları kendi dinlerine kazanmak için barışçıl ya da diğer her türlü yolu denemekten geri durmamışlardır. Osmanlı hükümetine ve askeri okullarına alınan birçok Yezidi Sünni Müslüman olmaya zorlanmıştır. Ancak dağlık bölgelerde yaşayan Yezidiler inançlarını korumuşlardır. Osmanlı otoritelerine sunulan ve Yezidilerin askerlikten muaf tutulmasını isteyen 1872 tarihli dilekçe, Yezidi dinsel yasa ve inançları konusunda “locus classicus” haline dönüşmüştür (Önemli belge, bkz. Driver 1921-23).

Yezidilere barışçıl yöntemlerle din değiştirtmekte başarısız kalan Osmanlılar, Yezidilere karşı. 17.-18. yy boyunca devam eden katliamlara giriştiler. Bu katliamlar 19. yy ortalarında Osmanlı topraklarında tekrar uygulamaya kondu ve Osmanlı Yezidilerinin geniş kitleler halinde Rus toprakları olan Kafkaslara göç etmelerine yol açtı. Lescot 1640-1910 arasında yirmi büyük kırım hareketi gerçekleştirildiğini hesaplamıştır (bkz. Sürgünler ve Mecburi İskanlar).

Birçok Yezidi issiz dağlara çekildi, diğerleri ise en azından isim olarak Sunni İslam’ı kabul ettiler. 1859 tarihli Osmanlı Toprak Kayıt Kanunu Yezidilerin toprak sahibi olma hakkını reddederek onları din değiştirmeye zorladı. Toprağın asıl sahibi olan birçok Yezidi Şeyhi toprakların ellerinde tutabilmek için Müslümanlığı kabul etti. Bunlar arasında, Kilis Hanedanlığını yöneten prestijli bir Yezidi klanı olan ve tarihi en az orta çağa kadar uzanan “Mand Ailesi” de vardı. Bu dönemden sonra Araplaşan Mand Ailesi yeni klan adı olarak “El-şuyuh” adını aldı. Günümüzde, Akdeniz yakınlarındaki Türkiye-Suriye sının üzerinde Efrin ile Reyhanlı arasında yaşayan bu klan ancak gizlilik içinde Kürt ve Yezidi olduğunu kabul etmektedir. (Aswad 1971:7, n. 7)

Ulaşılması güç dağlarda yaşayan diğer Yezidi liderler ile topraksız çiftçi ve çobanlar din değiştirme gereği duymadılar. 1858’den önce Akdeniz kıyılarındaki Antakya-Amanos civarlarında yaşayan Yezidilerin sayısı 200 000 civarındaydı ve burada nüfusun çoğunluğunu oluşturuyorlardı. Lescot bu sayının düşerek 1938’de 60 000 gibi küçük bir azınlık haline geldiğini hesaplamıştır. Yüzyıllar boyunca başkent Kilis’ten (Halep ile Antep arasında) yönetilen bu bölge, Bitlisi’nin Şerefname’sinde söz ettiği dönemde bir Yezidi hanedanlığının kalesiydi (bkz. Erken Modern Tarih).

Günümüzde bile Yezidiler din değiştirmeleri doğrultusunda yoğun baskılara maruz kalmaktadırlar. Günümüzde ayrıca Yezidileri Kürt kimliklerinden koparmak üzere, ya Kürtlerden bağımsız bir etnik grup oldukları, ya da Araplarla bağlantılı bir grup oldukları söylenmektedir. Öyle ki, daha öncede söz ettiğimiz gibi, Yezidiler Irak ve Suriye hükümetleri tarafından “Emevi/Ümeyye Arabi” olarak adlandırılarak, aralarında zaten yaratılmış olan ve Emevi/Ümeyye halifesi Yezid İbni Muavviye ile ilgili karışıklık daha da arttırılmak istenmektedir.

Yezidiler, Laleş’teki en kutsal Yezidi tapınaklarının bulunduğu Irak’ta, Musul’un kuzeydoğusunda, Cebel Sancar’dan Duhok ve oradan da Laleş’e doğru uzanan bir şeritte yaşarlar. Günümüzde hâlâ çok sayıda Yezidinin bulunduğu Suriye’de, Cezire’den doğuya Cebel Sancar tepelerine ve Halep’in kuzeybatısında, Efrin’e doğru uzanan bölgelerdeki kesimlere dağılmışlardır. Yezidi nüfusun yoğun olduğu diğer bir bölge de Kafkaslardır; burada yaşayan Kürtlerin yaklaşık olarak dörtte biri Yezidi dir. Ermenistan’da ise Yezidi Kürt sayısı burada yaşayan ve başka dinlere mensup olan Kürtlerin sayısından daha fazladır. Geçen yüzyıldaki soykırımdan önce Anadolu’da büyük bir Yezidi nüfusu vardı. Günümüzde Türkiye sınırları içinde yaşayan Yezidiler, Mardin’den Siirt’e, Antakya’dan Antep ve Urfa’ya kadar ince bir tabaka şeklinde dağılmışlardır. Türkiye’de 1977’den sonra Yezidiler’e tekrar baskı uygulanmaya başlanmıştır. Sadece Almanya’da sığınmacı olanların sayısı 8.000 civarındadır. (Kreyenbroek, 1992: 68. Sternberg-Spohr 1988’den aktarmaktadır). Türkiye’de inançlarını Müslüman komşularından saklayan yaklaşık 100.000 ile 150.000 kadar Yezidi kalmıştır. Özellikle Horasan bölgesinin Quçan ve Dughai şehirleri arasında ve Azerbaycan bölgesinde olmak üzere, İran’da da görece küçük bir Yezidi nüfusu bulunmaktadır.

Derlenen Kaynak: Bir El Kitabi/ Kürtler — Prof. Mehrdad R. İzady

Me digot ku piraniya kurdên musulman ji ber ku çavgirtî bi çîrokên ereban bawer kirine loma kêmaqil bûne. Vêca va ye em dibînin ku hin êzdiyên me jî wisa kêmaqil in.
Ji be rku ev merqeda dîrokî ya pîroz bi birîketên beton (!) dihonin û dîmen û manzara aslî û dîrokî ya vê avahiya dîrokî û pîroz KIRÊT DIKIN / XIRAB DIKIN!!

Demeke berê hin karmendên ker ên şaradariya Cizîra Botan heman kerîtiyê li hevber tirbên Mem û Zînî jî kiribûn. Nav tirba Mem û Zînî bi betona modern (!)
seyandibûn (subux kiribûn)!! Piştî rexneyan paşê çûn wê sibûxa kirêt ji ser dîwarên dîrokî hilanîn. Xwedê bike hinek aqil were serê van kesên nezan ku vê xirabiyê ser bi vê merqeda dîrokî ya pîroz dikin û li şûna kevrên sipî van birîketên KIRÊT ên modern bi kar bînin.

Konên ÊL û MALBATA ÇÎÇÊ ÊZDÎ.. PISTÎ 150 SALAN - CARA YEKÊ BELAV DIBE!!

Artist: Frederick CharlesCooper (c.1810-c.1880)

          was a traveller, diplomat & artist, Consul to Queen Victoria in Mesopotamia

         (1850-1855) & Kurdistan. He made many drawings, of which this is one, which included his

         Arab friends of the Jebouri tribe & places: Beled Sinjar, (Kurdistan) Kowkoob cemetry

         Shingal minaret, Akhtar, the Chichi Kurds, the Khadour

Many of his drawings was used by Sir Austen Henry Layard for his archaelogical publications.

Portraits of Kurds, some with their names

Watercolour

Size: 11 x 27 cm

"Redkilerin liderleri bizleri yemeğe davet ettiler. Çok büyük çadırları, kadınların ve erkeklerin çok zengin ve zarif elbiseleri vardı. Çok değerli halıları vardı. Bu aşiret, avrupalılar gibi medeniydi."

De Lyon, 1895

Kurdish Non-Muslim Sheik (Yezidi Kurd) c1898
The Word "sheik" is older than islamic literature

Ziyaretgeha Melekê Tawis xwedî çerxê li gundê Shamîramê li Rewanê (Li paş çiyayê Qefqazê).
Rewan berê welatê kurda bûye. Êzdî jî ji berê ve li Shamîramê binecih bûne.

Bazıları gibi hem insana, hem hayvana ve hemde doğaya karşı katledici barbarlardan değiller.

After Islamic State's Army ISIS attack on Kurdistan 2014 The Yezidi Kurds join Kurdish army. As known the Yezidian religion contains non-violance
principles and it is wyh the Yezidian alwas refused to join any army.

Îşev şeva ÇARŞEMBA SOR a pîroz û mubarek e.
Xwedê Melekê Tawûs bike alîkarê we
Ro li bextê we derkeve
Deriyê xêrê vebe bo we
ÇARŞAMBANIZ KUTLU OLSUN EY İMAN EDENLER!

Çarşema sor li HEMÎ kurda pîroz be!
Ji ber ku Êzdî ew kes in ku kurdayetiyê parastine.
Çarşema sor loma li HEMÎ kurda pîroz be!

The Yezidi young girl praying in front of the Sun Temple for protection of her people - The Kurdish Yezidi people.

One can clearly see the big fear of the islamist and jihadist Turk-Arab terrorists' fear on her face

The Kurdish Yezidi People of Shingal (Sinjar is Arabic pron.) has faced 74 genocides, all of them by Turkish and Arabic Islamists, even by their own people's -by Kurdish- islamists!

Êzdî hîmdar û nûnerên muzîka kurdî ne
Heger hûn bawer nakin, li du tiştan binern:
1: Wêjeya (edebiyata) kurdî ya pêşemîn (Baba Tahirê Uryan)
2: Berhemên Muzîk a Kurdên Rewan'ê (Qefqazê)

“Still Alive”
An Êzdî woman and former captive of Daesh (ISIS) writes her own name on a grave stone as symbol of the suffering, trauma and resilience of her community.

- Kürd halkına yaptığınız bu zulüm ve işkenceler size kar KALMAYACAKTIR.

Çünkü bu yaptığınız zulmün hesabı tek tek ve.son noktasına kadar burnunuzdan GELECEKTİR..

Şerefdîn.. Ezdî kürd kültütü Ortadoğu'nun bütün milletlerinin en eski ideolojik (din) kültürüdür.
Yani başka bir deyişle dünyanın en eski ideolojik (din) kültürüdür.

YARSANLARIN KUTSAL KİTABI SERENCAMNAME KÜRTÇEDEN SONRA ŞİMDİ DE ORJİNAL METİNLERİYLE BİRLİKTE SİTAV YAYINLARI TARAFINDAN TÜRKÇE YAYINLANDI!!

Yarsan (Ehl-i Hak) inancı üzerina yazılmış bu eser uzun araştırmalar sonucunda ortaya çıkmış ve ilk defa orjinal metniyle Türkçe yayınlanmaktadır.
Geçen Yüzyıldan Hawraman Bölgesinden kalan kitap ve el yazmalardan anlaşılıyor ki İslam’ın geldiği ilk dönemlerde bilgin ve aydınlar bakımından bu bölge diğer bölgelerden daha öndedir. Bu eser, o dönemin bilgin, aydın ve düşünürlerin fikir ve düşüncelerinin bariz bir örneğidir. Bu eser, Sultan Sahak (İsak) ve müritlerinin 8. Yüzyılda yazdıkları metinlerden oluşuyor. Bu metinler, ayet, dua, dini ve mesleki ayin ve ritüellerin yanı sıra kurban ve adaklar üzerine yazılan yazılardan oluşmaktadır. Bu metinler sözlü olarak korunmuş ve anlatıcılar tarafından nesilden nesile aktarılmıştır. Bu kelamlar Kürtçenin en eski lehçelerinden biri olan ve “Fehlewiyat” olarak da bilinen Gorani lehçesi ile yazılmıştır. Bu lehçe eski diller olan Avesta, Sanskritçe, Pehleviceyle uyumlu olup, şimdi de Hewraman halkı ve bazı Kürt aşiretleri tarafından konuşulmaktadır.

Yarsanilerin (Ehl-i Hak) en önemli ve kutsal kitabı olan bu kitap, “Donadon” yani ruhun bedendeki tecelli etmesine dayanıyor ve bu dünyayı öbür dünyadan bir gerçek olarak görüyor. Hazine kelimesi genellikle Tanrı’nın armağanı ve kutsamaları anlamına gelir. Hazinenin kendisi de insanların değerli eşyalarını ve mallarını sakladığı yer anlamına gelir. Yarsani edebiyatında hazine, Tanrı' nın lütfu ve lütfunun kaynağı demektir. Allah emrediyor ve diyor ki “sırların anahtarları ondadır.”
Serencamname kitabı altı bölümden oluşmaktadır. Gorani lehçesi ile sır (giz) ve şiir şeklinde yazılan orijinal metinler açık ve anlaşılır bir şekilde latinize edilmiş, sonra her bölüm ayrı ayrı bir şekilde Türkçeye çevrilmiş ve yorumlanmıştır. Daha iyi anlaşılması için dipnotlarla daha açık bir şekilde açıklaması yapılmıştır.
Kitabın ağırlıklı konuları irfani (epistemolojik) ve felsefik konular olup, 7. Ve 8. Yüzyıllarda o yörede yaşamış bilgin ve düşünürlerin fikir ve düşüncelerinin sonucudur. Din, inanç ve efsane araştırmaları yapan araştırmacılar için, bu eser bir baş yapıt eserdir.
Eser 646 sayfadan oluşmaktadır.

ALEVİ KÜRD DÜŞÜNCESİNİN KAYNAKLARI
YARSANLARIN KUTSAL KİTABI SERENCAMNAME KÜRTÇEDEN SONRA ŞİMDİ DE ORJİNAL METİNLERİYLE BİRLİKTE SİTAV YAYINLARI TARAFINDAN TÜRKÇE YAYINLANDI.
Alevi Düşüncesi ve felsefesi uzun yıllardır kaynakları ve referansı konusunda araştırma ve tartışmalar yapılmıştır. Bu tartışma daha çok sistemi temel alan bir tarzda manipülatif biçimde yürütülmüş, asıl Alevi düşüncesi temellerine oturtulamamıştır.
Serencam bu tartışmaya temel katkıyı sunacak 12 yy ana kaynağıdır. Uzun uğraşlar sonucu ilk kez Kurmanci ve Türkçeye çevrilen kitap konuya ayrıntılı tarihi referansları sunmaktadır.
Böylece Alevi Kürd düşüncesinin temel kaynağı araştırmacıların bilgisine sunulmuş oluyor.

"Em Hemî Kurdên Êzidî Ne" Li ber parlamentoya Swêdê 2015 (Goran Candan)

A Yezidi tomb in contemporary geography which is called Armenia. The photo is taken 1949

This shrine dates back thousands of years and is much older than Armenian churches that the Armenian state destroyed and forcibly converted the Yezidis to Christianity. The Armenians carried out a genocide in 1991 in the former Kurdish Soviet Republic Red Kurdistan Republic of Lachin (1923-1930) and up to 400 thousand Kurds were forcibly displaced from the thousand-year-old Kurdish cities of Kelbejer, Zengilan, Kubatli in Lachin.

That the Kurds have lived since the Stone Age long before the Armenians came to the area in the Caucasus has been established by archaeological and scientific studies. The historic Kurdish Yezidi shrines bear witness. It's like in the Islamized parts of Kurdistan there are only old Kurdish temples that today have been converted to either Christian churches or Muslim mosques. For example, there is not a single historic mosque in Kurdistan. All mosques in Kurdistan are newly built. In contrast, the churches that have been converted into mosques are sturdy stone buildings from the days of Kurdish soldiers, like this ancient Yezidi shrine.

Hemoyê Shero (1850-1935), Kurdish Yezidi leader who saved and gave shelter in Shingal, Kurdistan, to thousands of Assyrians and Armenians from Iraq, Turkey, Syria, Iran & other countries, during "The Armenian/Assyrian Genocide 1915". MAY HIS SOUL REST IN PEACE!

Hemoyê Shero, Yezidi tribal leader in Shingal, saved with his Fighters around 20,000 Christians during the Assyrian and Armenian genocide of 1915 in the Shingal Mountains. When the Ottoman / Turkish pursuers demanded the surrender of the Christian refugees, Hemoyê Shero decided to defend the Christians.“The Ottomans sent their messengers to the Yezidis in the Shingal Mountains and demanded in a letter the surrender of the Christian refugees, otherwise the Yezidis themselves would suffer the consequences. The Yezidi tribal leader tore up the letter and sent the messenger back to the Ottoman army – without clothes.”“How can I accept to surrender the Assyrian and Armenian Christians to the Ottomans, who came seeking help to us? I promised them and swear by my honor to defend them and don’t deliever them to the some one, as longs as a tear left in me. If my sons and I have to die for it, so be it!”The local knowledge Yezidi hid the Christians in caves and under ledges. When the Ottoman/Turks attacked Shingal from the South, the Yezidis returned fire and held over 2 months. many of the Ottoman soldiers were killed, also a lot of the Yezidis lost their lifes.. nevertheless, it was possible to force the Ottomans to retreat. Several Christian families remained in Shingal and settled in the region where they live partially until today with the Yezidis.*The Ottoman Turks massacred at least 1,5 Million Armenians, 950,000 Pontus Greeks, 750,000 Assyrians and 400.000 Yezidis during the Genocide 1915. Turkey still continue to deny The Genocide of 1915

“This week, I and my fellow Americans will be celebrating Thanksgiving. Before beginning to eat our Turkey dinner, many will speak at the table about why they are thankful. I am thankful for my wonderful family; however, what I am really thankful for is having been born in a free country.

Having been friends with the Yazidis for 3 years now, I realize more than ever what it means to be entirely free from persecution, oppression and fear.

Most Americans will never know what it is to live your entire life being harassed, killed and discriminated against only because of not belonging to a certain religion. The Yazidis are small in number. They have no one helping them as they are considered insignificant. Yes, they are my friends. My heart saddens as I speak to them every day while they suffer in tents rotted from the sun. Winter is here and they have nothing to give them warmth in the tents. Their buckets of water to bathe are freezing cold. They sleep on thin matteresses on the the floor with little hope of any joy. Many are even college graduates but cannot find employment. All because they are not Muslim and refuse to convert.

I so wish others know them as I do. I so wish my American Government would recognize the need to help them become free and the opportunity to leave a country that does not want them but will not allow them to emigrate.”

Kurds in Antaka Plains: Camped, François-Marie Rosset 1790
Antiochia, Antakya, "Hatay" heya 1914an xwerû bajarekî kurdan bû.

Mîrê nû yê êzdiya Mîr Hazim Tehsîn Beg
ji hêla civata Mala Mîra li rêkefta 25.07.2019 hat hilbijartin

The Kasidah of Haji Abdu El-Yezidi

NEW YORK, 1929

Illustrated by: : KETTELWELL

Published by BRENTANO

Prototypen som berättas i Göbekli Tepe är kurdisk historia, säger Andrew Collins

I den tidigast spårbara början - kurderna är det äldsta folket i Mesopotamien säger Ferdinand Hennerbichler

(Detta har bevisats av flera arkeologiska fynd bland annat ett nytt fynd som man gjorde vid utgrävningarna i Göbekli Tepe - världens äldsta tempel som man hittade i Kurdistan 2003. DNA på skelett som grävdes upp under i utgrävningarna vid världens äldsta tempel i Göbekli Tepe visade sig vara "detsamma som lokalbefolkningen", de som fortfarande bor här med andra ord: kurderna, med andra ord detta folk har bott här sedan 13 tusen årVar god sök också ordet "Göbekli Tepe" på Goggle/Youtube)

Revue Gravure ~ Un Kurde Danse 1879

Kurdên Êzidî RÛMETA me bûne lê me vê nedizxanî..

YÉZIDIS - 1860 FRANCESE Incisione Ritratto del Kurdistan

The painting is exhibited at the Fashion Museum in Paris

Yazidi Kurds had to put on Arabic clothes, camouflage themselves so as not to be killed because of their Yezidan faith, which is persecuted by all Islamist Turk-Arabs and Persian nation-states

ÖNEMLİ NOT:
_____________

İslam ve Kürdler

İslama inanan kürdlerin kısmı, islam inancına çok sadık bir şekilde hizmet verdiler. Ama islam siyasi ideolojisinin kendisinin din maskeli bir arap ırkçılığı (racism) olduğunu çok geç anladılar. Bu gerçeğin farkına ne yazık ki çok geç vardılar.

Kürd alimler islam inancı yolunda o kadar ilerledi ki, bütün islam dünyasında kürdlerden daha ileri olan ne bir alim çıktı ne de Salahadin Eyubi gibi büyük bir äslam komutanı. Sonradan islam (din) ideolojisi rehberliğinde, arap ırkçılığı (racism) işlenerek, araplar islam ümmeti içinde en muteber, en üst (superior) bir ırk haline geldi.

Kürd alimler islam dünyası'nda o kadar çok ilerledi ki islam dünyası'nda 'Güneşler Güneşi' oldular.

Örneğin: Mewlana Xalid-i Şehrezori (Süleymaniye) Kurdî, Nakşibendi Tarikatı Halidilik Kolu kurucusu'dur ve Nakşibendiliğin kurucusu olan Hekarî'li Şeyh Ubeydullah'ın halifesidir.

''Kutb-i Rabbani''

Evdilqadirê (Abdülkādir) Geylanî 'Kadiri Tarikatı kurucusu'dur.

İslam dünyasında islam dini ideolojisini yoğunlaştıran ve derinleştiren, sadece bu üç alim ve bu üç tarikat vardır: Nakşîbendi'lik, Halidi'lik ve Kadiri'lik.

'Bedîuzzeman'

'Bediüzzaman' Said-i Kurdi(Nursi) 'Nur Cemaati' kurucusudur.

Kısacası kürd alimler bütün müslümanlığın ideolojik öncüsü olmuştur. Müslüman ulus ve devletlerin ise kürdlere verdiği tek şey, imha, soykırım, katliam, ölüm, sürgün, zindan, hapis, işkence, kan, irin ve gözyaşı olmuştur.

Salahadin Eyyubi'den olmasaydı araplar bugün kendi dil ve kültürlerini, din (islamcılık) maskeli siyasi ırkçılık ideolojilerini Ortadoğu'da bu kadar geniş bir şekilde yayamazlardı. Bu bakımdan Salahadin Eyyubi kürd milleti yerine islama, son tahilde de arap milliyetçiliğinin bugünkü yaygın hale gelmesine hizmet etmiştir. En büyük kürd imparatorlarından biri olması, onu bu bakımdan kendi milletine hizmet etmemiş olmaktan kurtarmıyor.

Salahadin Eyyubi, din maskeli arap ırkçılığı ideolojisi olan siyasi islam ideolojisinin bugün bu güçlü hale gelmesinin ilk ve tek müsebbibidir. Salahaddin Eyyubi'den olmasaydı, bugün islamcılık (siyasi islam) neredeyse yoktu.

Yine Moğol kralı, Bağdat'ı tamamen yaktı. Bağdat'ta tek bir canlı bırakmadı. Bütün ahaliyi yediden yetmişe kılıçtan geçirdi. Hedefi Mekke ve Medine'nin üzerine yürümek ve Muhammed'in kemiklerini mezardan çıkarıp yakmaktı. Ama kürdler onu engelledi.

Salahaddin Eyyubi'den sonra gelen müslüman kürd liderler, Salahaddin Eyübi'nin bu arabcılık (pro-arab) pro-islamcılık geleneğini, ne yazık ki ondan daha kuvvetli bir şekilde sürdürmüşlerdir.Bugün kürdlerin devletsiz (savunmasız) kalmalarının en büyük sebebi budur.

Kürd kültüründe günlük yaşama işlenmiş sembollerden Tavus Kuşu kutsaldır

Yezidism is the root of the Kurds.

Islamism, on the other hand, is the political idoeology that completely destroys this root. The last time on August 3, 2014, The İslamo-Fascist Turk -Arab & Persian ISIS tried to achieve this goal again.
On January 19, 2023, the German Reichstag recognized this genocide of the Yezidis as a genocide.

UK government recognizes Yezidi genocide

AN ÊZDÎ MAN & WOMAN (1800c)