REWANDUZ
Rewanduz, Kürt prensliğinin başkentiydi. Prensliğin başında Mir Muhammed bulunurdu.
Mir Muhammed, bir dönem kendi parasını bastırmış, düzenli ordular kurmuştur.
Rewanduz
Çayvexwarina li ser girên Rewanduzê
Îbrahîm Xelîl Baran çû Rewanduzê
Smaîl Begî Rewanduzî
Rewanduz
Rewanduz
1950
Smaîl Beg Rewanduzî
Rewanduz-Gorge Ali beg, 1958
Gelî Elî Beg
Rewanduziyek 20.03.2022
Şahiya zemawendeke kurdî li Rewanduz'ê salên 1970yî..
A very old Kurdish village in Rewanduz
Squardon on the ground at Ruwanduz in Sotthern Kurdistan 1924, the officer cleaning the oil from dress of Sade Chapman
Tîp-î yarî-y top-î pê (fûtbol) Rewanduz, salekan-î 1978-1979
Gelîy-î Elî Beg
BasNews – Soran Mirliği döneminde Westa Receb tarafından yapılan ve Osmanlıya karşı kullanılan toplar Riwandiz ve Bağdat'ta sergileniyor.
Soran Miri Mir Mihamed tarafından (1813-1838) silah ustası olması için Fransa’ya gönderilen Westa Receb ilk Kürt topunu yapan usta olarak tanınıyor.
1830 tarihinde Osmanlıya başkaldıran Mir Mihamed bağımsızlık ilan etti. Osmanlı’nın Bağdat Valiliği tarafından Soran Mirliği’nin bağımsızlığı tanındı. Mir Mihamed hükümetini kurduktan sonra “Kürdistan dinarı”nı bastı. 1833’te Ezdi Kürtleri ve Ermenilerle ittifak kurarak Diyarbakır ve Mardin’e kadar topraklarını genişletti.
5 yıl süren çatışmalarda Westa Receb’in ürettiği toplarla Riwandiz’da ve Kürdistan topraklarında büyük bir direniş sergiledi.
Molla Hadi’nin “Kürtlerin Osmanlı’ya karşı savaşı ümmete ihanettir” fetvası ardından bazı Kürt aşiretlerin Mir Mihamed’e desteğini çekmesiyle 13 Ağustos 1838’de İngilizlerin de desteği ile yenilgiye uğradı.
Halkı zarar görmesin diye teslim olan Mir Mihamed İstanbul’da II. Mahmud tarafından şeref konuğu olarak karşılandı ve Trabzon’a sürgüne gönderilirken yolda katledildi.
Bugün Westa Receb Soran Mirliği ordusu için yaptığı topların biri Riwandiz’da diğer bir örneği de Bağdat’ta sergileniyor.
Westa Receb’in yaptığı topların namlusunun uzunluğu 1,5 metre boyunda.
Tarihi bilgilere göre Soran Miri Mir Mihamed’in mirliği yıkılana kadar Westa Receb 200’den fazla top ve ağır silah imal etti. Soran Mirliği son bulmazdan önce Westa Receb’in silahlar düşmanın eline geçmesin diye Kawlokan Nehri’ne attığı rivayet ediliyor.
1926 yılında Osmanlı hakimiyeti altındaki Soran bölgesinin Riwandiz Kaymakamı Seyid Teha’nın emriyle Kawlokan Nehri’nde arama yaptırdığı ancak çok az sayıda topa ulaşıldığı kaydediliyor.
Westa Receb’in usta ellerinden çıkan iki toptan bir tanesi Riwandiz’da diğeri ise Bağdat müzesinde sergileniyor.
"Şeyh Mahmut’un bu başkaldırısı her ne kadar Kürt milliyetçiliği ve Kürtlerin antiemperyalist mücadeleleri açısından paha biçilmez bir olay olarak görülse de Kürtlerin kaderini belirleyecek dönemlerde türklerin meseleyi nasıl manipüle ettiklerine de iyi bir örnektir. Nitekim bugün bile Şeyh Mahmut’un yeşil zemin üzerine kırmızı daire içindeki beyaz hilalli bayrağı, Kürtlerin geleneksel bayrak algıları ve tarihte kullandıkları bayraklarla müthiş bir uyumsuzluk içindedir. Öyledir çünkü bu bayrak Kürtlere ait değildir. Şeyh Mahmut bu bayrağı Süleymaniye baskınında kullanmıştır ama bu bayrak Osmanlı devletinin 1876’da Abdülhamit’in tahta çıkması sırasında türk alay bayrağı olarak tescillediği bayraktır. Şeyhin, türk devletinin telkiniyle İngilizlere karşı başkaldırdığı dönemde bu bayrak tekrar dolaşıma girmiş ve sonra türk meclisi’nin görevlendirmesiyle Rewanduz’da ortaya çıkacak Özdemir Paşa’nın Kürdistan’ın güneyindeki faaliyetlerinde çokça kullanılmıştır. Bugün bu bayrak bilinçsizce bir şekilde Kürtler tarafından da sahiplenilmektedir oysa bu bayrak apaçık türklerin Kürdistan’daki egemenlik iddiasının bir parçasıdır."
Mihemed Tahayê Rewandizî by Edward Bawden, 1943
Kurdekî bi xencera xwe ya kurdî.. 1800s
Nexşeya devera Rewanduzê
Bradost område
by The Antropologist E. R LEACH
The Narrative of an Engineer in Iraq, 1937
 |
 |
Early 1900 in Rewanduz
Çemê Xelîfanê
Rewanduz 1979
Qesr-î Paşa-y Kore, Rewanduz
When The Evil Islamist-Turk-Allied ENGLISH IMPERIALISTS' Royal Air Forcesd-RAF's planes bombed Kurdistan 1920
The History will NEVER FORGET you for that you did against the Kurdish people when you divided and gave the land of Kurds Kurdistan to the JIHADIST-TERRORIST TURK, ARAB & PARSIAN STATES
Gerî Elî Beg
Rawanduz, Photo: RAF
Lat-î Şûşe, Rewanduz
Rewanduz Kürdleri ve Nasturiler arasında koyun sürüleri yüzünden büyük olaylar çıktı.
Nasturiler ve Kürdler arasında yaşanan çatışmalarda, Nasturiler Kürdlerin kafalarını keserek kendi bölgelerindeki köprülerle astılar. Nasturilerin bu davranışı nefret topladı.
W. W. Campbell
NOT: Nasturiler, bazılarının iddia ettiği gibi süryani değil hıristiyan kürderdir. Hakkari Şırnak tarafında yaşıyorlar. Aralarında nasıl bir mesele çıktıysa Bedirxan'lar az sayıdaki nasturilerin sonunu getirdi. Ayrıca nasturilerin hıristiyanlık yaşamı veya hristiyanlık yorumu Katolik ve Ortodoks Hristiyanlık merkezlerince kabul görmeyen bir hıristiyanlık türü idi.
Kaş û zinarên Rewanduz'ê
Gelı Elî Beg, Hac Umran
Du pawanên kurd ên pêşmerge 1969
1970s
Dirav-î Kurdî-y serdem-î Muhemed Paşa-y Gewre
1970s
1970s
Kayfî Asad
Qela-y Mîr-î Rewanduz
A perspektive view of Rewanduz
Rewnduz katliamı Ermeni ve Nasturi çeteleri ile Ruslar tarafından yapılmıştır. Beş bin Kürt sivil kadın ve çocuğu öldürüldü.
23 Ağustos 1916'da Rus General Chernozupov, Türk 4. Tümenini sınırın İran tarafındaki Lalgan'da yenerek Türkleri Ruanduz'a sürdü. İki Türk alayı yakalandı ve geri kalanı Rewanduz'a kaçtı. Şehir sakinlerinin yaklaşık üçte ikisi Ermeni güçleri tarafından katledildi. Ruslarla birlikte beş bine yakın Kürt erkek, kadın ve çocuğu öldürerek Rewanduz Boğazı'nın yamaçlarından aşağı ittiler.
American Geographic Magazine 1919 Cilt 54 sayfa 331
Acem (fars) topçularına baskın düzenleyen Kürd süvarileri, Rewanduz
1854 tarihli bir Fransız mecmuasında 'Rewanduz' açıklamalı bir gravür
Pêş îslam ême hemû man ÊZIDÎ bûn
