MELA EHMEDÊ NAMÎ
1906-1975
Mele Ehmedê Namî li gundê Erbetê qeza Nisêbînê, Bakurê Kurdistanê hati bû dinyayê. Heft salî bû dema di hicrika feqehan de dest bi xwendina Nûbihara biçûkan ya seydayê mezin Ehmedê Xanî kir û di hicrikên Êstilê, Kercosê, Dara, Hicrika Seyda Mele Ubeydulahê Cengîrî (yê bi navê Mamostê Gewre dihat naskirin) li Amûdê, Xizna, Girê siwêr û Tilþeîra Aþîta. li van hicrikan xwendina xwe berdewam dikir û li hicrika Seydayê Þêx Brahîmê Sofî Evdo li Gundê Tilþeîrê " îcaza Intîhayê" wergirt û bû melayê wî gundî.
Mele Ehmedê Namî li gundê Tilþeîrê jiyana xwe ya civakî, torevanî û kurdewarî berdewam dike. Rola rewþenbîrekî Kurd bi giranî di dema xwe de dileyize, têkiliyên rewþenbîrî bi kovarên Hawar û Ronahî re girêdide yên ko Celadet Alî Bedirxan û Dr. Kamîran Bedirxan li Þamê û Bêrûtê diweþandin, helbest û nivîsandinên xwe di nav rûpelên zêrîn yên wan kovaran de diweþandin û dibû yek ji dostên nêzîk ji rewþenbîrên dema xwe re û di nav wan de Mîr Celadet Bedir-Xan. Wisa jî dikeve nav kom û komelên kurdewariyê de û di wan de dikeve nava desteka berpirsiyariyê de.
Li bostanê mala Mela Ehmedê Namî, Qamiþlo, taxa Piþêriyê, 1961. Ji aliyê rastê, Henîfe Mihemed Axa, Gulperî Namî, (yê biçûk), Gurgîn Namî, Mela Ehmedê Namî, Elî Mihemed Elî (ji Ifrînê) û Samîyê Namî.
Gulperî Mela Ehmed Namî di bîranîna 7-mîn de
Di sala 1943an de li gundê Tilþeîra Aþîta hatiye dinyayê.
Gulperî (7) salan mamosteya zimanê erebî bû li dibistana Ferat ya ermeniyên li Qamiþlo.
Gulperî di temenekî biçûk de kete nava xebata siyasî de û bûbû demezrêner û berpirsa Koma Newroz a folklorî li bajarê Qamiþlo.
Di roja 18.02.2011 an de, ji aliyê Konferansa Yekemîn a Jinên Kurd Li Sûriyê ji bo rêzgirtin ji xebata Gulperî re di warê mafê jina kurd de,
li bajarê Qamiþlo hate xelat kirin.
Di 21.12.2008an de li bajarê Stockholmê çû ber dilovaniya xwedê û li goristana Spanga hate veþartin.
Ji aliyê Çepê, Gulperî Namî û Henîfe Mihemed Axa (ji Efrînê).
by Luqman
AGIRÊ SÎNEMA AMÛDÊ
AGIRÊ LI NAV DILÊ ME KURDA
On 13 November 1960 hundreds of Kurdish schoolchildren, most of them were under the age of 14, perished in a blaze at a cinema in the Kurdish city Amûde in Western Kurdistan (Rojava) occupied by Syria. Death tolls vary between 283 and 300 children. No one knows for sure except that almost many families in Amûde lost a child that day.
The Egyptian horror film ‘The Midnight Ghost’ was playing. The director of the subdistrict of Amûde had ordered that all elementary aged schoolchildren attend the film. Algeria at that time was fighting for its independence from France and proceeds from the film were to be donated to the Algerians.
This was the last showing of the day and 500 children packed into the wood, straw and clay structure that was designed to hold 200. Most were crammed in next to each other on long benches; many stood where they could find seats. The projector had been running all day showing the Egyptian film to hundreds of others. In this last screening it overheated and burst into flames, igniting the projection room. Flames spread quickly through the building.
Eyewitnesses at the time said that the projectionist and owners of the cinema had left after the fire broke out and the doors had been blocked from the outside. They also said that when parents and residents attempted to save the lives of the children trapped inside, the police stopped them claiming it was ‘too dangerous’. However, one local resident, Mihemed Deqorî, managed to save 11 children from the blaze but perished while trying to rescue a twelfth.
Kurdish sources estimate 283 to 300 perished in the cinema fire. An Egyptian newspaper Akhir Daqiqah cited 200 dead and 450 injured. The Egyptian magazine al-Musawir reported 180 dead and 121 injured. Many of the seriously injured children later succumbed to their injuries.
THE HORROR - 283 Kurdish children burned alive by the invader Syrian Arab racist killer state Syria
The children inside panicked. They ran towards the exits—two narrow doors only 80cms wide—falling and tripping over one another. The doors opened inward and with the children inside piled up against the doors they could not open them.
Amûde had no fire department. Engines were called in from Qamiþlo and Hesîçe (al-Hasakeh), but arrived too late.
This tragedy took place during the short-lived union of Syria and Egypt—the United Arab Republic (1958-1961). Kurds were seen as a major threat to the pan-Arab unity project and anti-Kurdish sentiment ran high. Political and cultural activities of minority groups were closely monitored; Egyptian teachers were sent to the region.
It was through this lens that allegations surfaced by the Kurdish population and Syrian-Kurdish parties that the fire was a deliberate attack on the Kurds, motivated by anti-Kurdish sentiment. The KurdWatch Report on the fire states that ‘there is no concrete evidence that the fire and subsequent catastrophe was anything other than an accident caused by inadequate safety measures.’ Rather, it says, that events at the time gave rise this interpretation.
The facts surrounding the cause of the blaze were never established and there has been no closure. Fifty years later, there is still an ongoing ban on any public commemoration of those who died in the fire.
Sources:
The ‘Amudah cinema fire of November 1960. KurdWatch, Report 2, 2009.
Tejel, Jordi. Syria’s Kurds: History, politics, and society. Routledge, 2009.
 |
 |
 |
Survivers
13 Kasým 1960 tarihinde, iþgalci-ýrkçý katil arap milliyetçisi baas rejminin ve Tecavüz Devleti t.c. istihbaratçýlarýnýn ortak operasyonuyla kürd halkýnýn gözünü korkutmak için yüzlerce kürd çocuðunu o gün diri diri yaktýlar. Suriye baas rejimi Amude þehrinde kürd çocuklarýný “zorunlu” olarak sinemaya götürdü. Sinema da yangýn çýkarýldý. Askerlerin sinema kapýsýný kapatýp kapýnýn önünde durarak çacuklarýn dýþarý kaçmalarýný engeleyerek yüzlerce kürd çocuðu bu hungar þekilde diri diri yanarak katledildi. Kürd halký üzerinde bilinçlice uygulanmýþ yakýn tarihin acýmasýz bir katliamýdýr. |
The Hero Seîd Aga Deqori - Died after he saved 12 children from the fire
Þewata Sînemaya Amûdê an jî komkujiya Sînemaya Amûdê di dîroka kurdan da bûyereke reþ û giran e ku di 13'ê mijdarê sala 1960'an da li Amûdê çêbû.
|
Agirê Sînema Amûdê û Mela Ehmedê Namî
Roja 13.11.1960, roja bîranîna 61 saliya serpêhatiya Agirê Sînema Amûdê û roja þehîdbûna 280 xortên ciwan, xwendevanên Kurd yên bajarê Amûdê ye.
Namî di pêþberiya pirtûka Agirê sînema Amûdê de dibêje:
Dema min dît ko çîroka Agirê Sînema Amûdê yek ji serpêhatiyên mezin yên ko di welatê me Kurdistanê de çêbûne, tê jimartin, min nexwest ew jî winda , bê ser û þop here.
Bi hezaran çîrok û serpêhatî di welatê me de çêbûn û nehatin nivîsandin. Mamoste û pêzanên welatê me guh nedane tiþtekî ji wan , çi mezin û çi biçûk.…Êdî min got: Divabî û li gor zanîn û dîtina xwe çend rûpelan pê reþ bikim û wê reþbeleka biçûk bi navê Agirê Sînema Amûdê pêþkêþî xwîþk û birayên xwe yên xwendevan û xoþewîst û xîretþinas bikim.
Xwîþk û birano. Tiþtê ko di çîrokê de hatiye gotin, pirê wan min bi çavên xwe dîtine û yên din ji rastgoyên bawerpê bihîstine, çiko çar rojan li pey hev diçûme Amûdê û êvaran dihatim mal li qamiþlo.
Bêgoman, Namî bi pênûsa xwe bûyera þehadeta rifdek ji xwendevanên kurd yên ko di nava kûrangiha agirê sînemê de candabûn hiþtiye ko di nava rûpelên dîroka Kurd û Kurdistanê de zindî bimîne.
De bere þhîdên Agirê Sînema Amûdê û þhîdên tevgera azadiya kurd û kurdistanê di wijdan gelê kurd de zindî bimînin.
Samî Mela Ehmed Namî
Stokholm 2021.11.13
KOMKUJÎ & TEVKUÞTIN (Genocide)
Foundation For Kurdish
Library & Museum
