ERDNÎGARNAS
ABDURRAHMAN ÖNEN
1956 | 22.08.2021
Abdurrahman Onen ji navçeya Dêrikê ya Mêrdînê ye. Piştî xwendina dibistana seretayî û navîn li Mêrdînê ew ji bo xwendiya zankoyê diçe Zanîngeha Stenbolê û li Stenbolê beşa Edebiyat û Cografyayê dixwîne. Di sala 1980yî de zanîstgehê dibe serî. Di dema xwendina zankoyê û piştî wê ji ber beşdarî di kar û çalakiyên neteweyî de li Stenbolê rastî girtin û şikenceyên tirkan dibe û demeke dirêj nikare kar bike. Di sala 1984an de dest bi kar dike û heta sala 2008an li Stenbolê weke mamosteyê cografyayê kar kiriye.
Abdurrahman Onen di gel mamostetiya cografyayê jiyana xwe ji bo nivîsîn û tomarkirina coğrafyaya Kurdistanê terxan kiribû û li her çar parçeyên Kurdistanê, gund bi gund, bajar bi bajar, newal bi newal û digeriya û ew li cem navên wan ê resen ligel wêneyên wan tomar dikir.
Berhemenên Abdurrahm Onen ê çap bûne ev in
-Ferhenga Erdnîgariya Kurdistanê
- Wan
Cihê behsê ye, rêzeberhemên Abdurrahman Onen ê derbarê bajar û herêmên kurdan jî ji bo çapê tên amadekirin.
Abdurrahman Onen demeke dirêj bû ku ji ber nexweşiya penceşêrê ketibû û li Stenbolê li nexweşxaneyê bû.
Razê bi aramî ta ebediyetê li nav ronahî û van gul û kulîlkan ..
Te bo xelkê kurd ê bindest xebatên pir hêja kir.
-- Tu wê her dem li dilê gelê kurd bimînî.
| Em yek Baz bûn, yek Felat, Em amade bûn, bi perwerde bûn, Ji bo bivin cangorî li ser rêça welat, Tu baz bû, tu firya çû, Felat ma li dû te mat... |
Çêrmûg (Çermik, navçeya Diyarbekir), Kerreyê Nişnîgî (Pêteqayî/Petekkaya), Çîyayê Aşûkar, Kela Çêrmûgê û Çemê Sînagê.
Geliyê Bilîsê, Çiyayê Gampos
Dîcle (TÎGRÎS) çîya û zinaran dikole, vediroje û Kurdistanê dixemilîne.
Dîcle li Gêlê (Eğil, navçeya Diyarbekir), li jêrê Kela Cibêbî vê nîvgiravê çêdike û ber bi Diyarbekir ve diherike.
Bendava Dîcle, Gêl-Diyarbekir (Dicle Barajı, Eğil-Diyarbakır)
Çemê Mûradê û Pira Erdê.
Çemê Mûradê li nêzîkî Gîhadînê (Diyadin) di binê Pira Erdê re derbas dibe. Mûradê ev pir bi awayekî xwezayî xwe bi xwe çêkiriye, lewra jî navê vê pira xwezayî Pira Erdê ye.
Straneke gerlêrî derbareyê Çemê Mûradê:
'Hesenîko qurban mi go çemê Mûradê lem e lem e, hayê hayê, hayê hayê û hayê hayêêêê ..
Gola Quling (Yüzenada) di nabêna gundên Hezarşa û Xirbizûn (Bongilan/Solexan, Solhan, navçeya Çewlîgê) de, li nêzîkî Aznafêl û Yexêgê dimîne.
Çemê Xozla di rojhilatê golê re derbas dibe, goleke biçûk e, sê giravên biçûk di nav golê de hene û li ser avê dimînin, axa van giravan nagîhêjin erdê binê golê, ango li ser ava golê avjenî dikin. Tê gotin ku berê du girav hebûne, lê paşê gundîyan ji qiraxa golê perçeyek jêkirine giravek lê zede kirine. Li ser girava mezin çend darên vêndîyer (vêndêr) hene.
Golê Quling (mezreya Hezarşa ye) li rojavayê Gola Quling dimîne, navê xwe ji golê sitendiye.
Agirî û navçeyên wê
Çiyayê Bûk û Zava li Çêrmûgê
