The ancient Kurdish Amida - Agusta
The Pakradunis (contemporary: the Kurdisjh Tribe of 1909 Bekirans) Land - Diyarbekir

by Gertrude Margaret Lowthian Bell 1909

Home  |  Destpêk  |  Ana Sayfa

Amîda (Diyarbekir) Sümer Eridu veya Abu Shahrain (MÖ 6000) antik kentinden çok daha eskidir.
Çünkü sümerler Kuzey Mezopotamya'dan (tarihi Kürdistan'dan) Irak düzlemi çöllerine göçmüşlerdir.

Thank you so much Dear Gertrude Margaret Lowthian Bell! 
THANK YOU FOR ALL THIS AMAZING FANTASTIC PICTURES (1909) FROM YOUR TRIP TO THE ORIENT

İngliz bayan Getrude Bell*, 31 Ocak 1922 yılında Süleymaniye’de babasına yazdığı mektupta kemalistlerin kürdleri kullandığını yazıyor.

"Kemalistler, 23 Nisan 1920 yılı Mecliste kürd politik dünyasına ‘’kürd ve türk kardeştir ‘’ dedirtti sonra onları astı.
Kemalistler, 23 Temmuz 1923 tarihinde kürd politik dünyasını kullanıp Lozan’ a mektup gönderterek ‘’kürd ve türk kardeş-birbirimizden ayrılmayız, Türkiye ortak vatanımız‘’ dedirtip vatanları Kürdistanı yakıp-yıkıp, kürd kadın ve kızlarına tecavüz etti-"

Irak devletinin kurulmasına önayak olan dişi arap Lawrence

Kemalistler, 2023 tarihinde Beyni türk Gövdesi kürd HDP’ye ‘’kürd ve türk kardeşiz, cumhuriyeti birlikte kuracağız ‘’ dedirtiyor….!

SPAS BO GERTRUDE BELL!

Amida's city wall and Tigris, by Gertrude Bell 1909

Amida's city wall and Tigris, by Gertrude Bell 1909

The beautiful tower of the Saint Gregoros - destroyed by Turks in 1916

(1916'da islamist türkler tarafından yıktırılan çan kulesi)

SURP GREGOROS CHURCH - DESTROYED 1916 by TURKISH ISLAMIST STATE

1940

The city centrum in 1943 (Hola Dîlanê)

GAR DIYARBEKIR, 1944

DIYARBEKIR's Women, 1940-ies - Wifes to the government employees

ZINARÊ FÎSÊ- 1940

Pira Dehderî 1960..

- DİKKAT EDİN! Şimdi tam bu suların 10 veya 16 yılda bir yükselebileceği yere hangi akılla kahvehane yapmışsınız?

Pira Dehderî 1970..

- DİKKAT EDİN! Şimdi tam bu suların 10 veya 16 yılda bir yükselebileceği yere hangi akılla kahvehane yapmışsınız?

Pira Dehderî 1909..

Pira Dehderî 1909

1940

Jameel Pashas at sightseeing, outside of Diyarbekir, Tigris river at the background, 1940

DERÊ ROMÊ - Port of Roma - Western Port of Diyarbekir's Citadell

Diyarbekir (Amida) 1950'ies

Derê Serayê

In the verandah one at a home in Diyarbekir

Folklorvanên kurd

Berderî Pir, Erdebîl

Parts of city (Derê Serayê)

Folklorvanên kurd

Folklorvanên kurd ji Diyarbekrê

The ruins of the magnicifant Virgin Mary Church from the 3rd Century

Desapearing church towers by the time

The ancient School of the Kurdish Marvanids, today a mosque

Riya Bexdadê (Papûra "Gazî" / 'Gazî Caddesi')

Amazing minarets

A wedding day gathering in ancient Amida

The ruins of the ancient Kurdish Palace

Boraxane - The peagon house

Aquaduct bringing water from the Karaj mountain

Derê Chiyê - Port of Mountain

Derê Chiyê

1953

Derê Chiyê - Meydana Şêyx Seîd Efendi, avahiya bi navê Yenişehir Sineması (1941) ku yan li ser yan jî li ser sînorên kometirba Şêyx Seîd Efendî û 37 hogirên wî hatiye avakirin. Ev avahî î roj nemaye li şûna wê avahiyeke heft tebeq hatiye lêkirin. Li nav vê sînemayê li ser perdeya sînemayê wêneya cehennemî Atatirk hebû ku gava fîlm dest pê dikir, sor vêdiket

Derê Chiyê - Port of Mountain

Diyarbekir 1969

Diyarbekir 1971

Diyarbekir 1975

Diyarbekir - Derê Mêrdînê 1955

Diyarbekir 1950

Diyarbekir 1895

Derê Romê 1948

Solda Sari Saltuk denen işgalci türkün sözde ziyareti. Belki de bir kürd velisiydi ama din (islam) maskeli türk-arab işgalinden sonra bütün Kürdistan'ın ulusal, tarihi ve kültürel değerleri ad değiştirmeyle
türkleştirildiği, araplaştırıldığı gibi bu türbeye de tıpkı Sultan Şeyhmus Ziyareti gibi bir türk-arap adı verilerek araplaştırılmış ve türkleştirilmiştir. Ziyaretin hemen bitişiğinde İpek Oğlu Hamamı ve
sağ tarafta da bir Kastal Çeşme görülüyor. Şu an Çeşme
ve hamam yerinde yok.

Riya Kevin a Romayê

(Kadim Roma Yolu)

Ber derıyê Sînemaya Dîlanê
(Xwedî Nejat Dîlan, ji malbata kurd a Dîlan bû)

ANCIENT CITY WALL OF KURDISH AMIDA

Destroyed green areas (Kurdistan's forests) on transport on Tigris

Mamosteyên kurd ku hem ew bi xwe asîmîle bûne û hem jî zarokên kurdan fêrî tirkbûnê dikin li Stasyona Diyarbekrê li bendî trêna Batmanê ne
Gava mirov ji hêla bajêr tê li wê parka li destê çepê ya avahiya stasyonê dikeve, rûniştine.

(Öğretmenler gezisi, Batman, 20 Mayıs, 1960)

Derê Cot

Parêzerek û hevkar yan xizma wî li nivîsgeha xwe Diyarbekir

Li daweteke kurdî 1960 Diyarbekir

Ji destê rastê jina qelew, navê wê Cemile İnal e û serkara (mudura) dibistana destpêkî ya Gazi İlkokulu ya li taxa Şehitlik'ê ya Diyarbekrê bû 1970-1974.
Ya li navendê jî mamosteya min Gulçîn Înal ku hem hevala zaroktiyê ya diya min û hem jî bûka Cemîle Xanim bû. G.C.

Diyarbekir Belediyesi 1910

Belediye meclisinin kararı ile Diyarbekir ismi 'Diyarbakir' olarak katil-diktatör Atatürk'ün emriyle değiştirilmiştir

Grûbeke muzîkjen 'ên biyanî' li Derê Çiyê, 1940

An ancient Kurdish cemetery where the state built a cinema saloon on it in 1930ies called Yenisehir Sinemasi - Nowhere in the world has people made ??itself guilty with a such disrespect for the dead

Sûlava Zinarê Fîsê li demên borî

Industri-Technique School in Diyarbekir - 'Diyarbekir Hemidiye sinai mektebi'

Old city fortresses Diyarbekir (amida) 1920'ies

1975

Ber Deriyê Tak / Take Derî (tek kapı)

Diyarbekir-Mêrdîn - INTERCITY TAKSÎ, 1960s

Diyarbekir (Amida) 1950'ies

1930

Diyarbekir 1972

Diyarbekir 1910-1916

Derê Mêrdînê (1925)

Diyarbekir Gar (1929)

Derê Çiyê/Xarpêtê 1909

Derê Çiyê/Xarpêtê

Deriyê Romê ji aliyê hundur ve 1941

Deriyê Romê ji aliyê der ve 1941

1960

AMİDA'LI AETİUS
Büyük Hekim

AMİDA'LI AETİUS
Büyük Hekim

6. Yüzyıl tip bilginlerindendir. Hayatı hakkinda yeterli bir bilgi yoktur. 543 yilinda sağ olduğunu, AMÎDA Diyarbekir'de öğrenimini tamamladıktan sonra tıp tahsili için İskenderiye'ye gittiği, tip öğrenimini tamamlayınca Bizans'a yerleştiği, orada "Comes Obsequi" ilmî payesini alddığı biliniyor.Tıp ilminin çeşitli dallarına ait 16 eseri vardır. Bunlardan göz hastalıklarına ait olani, J. Hirschberg tarafından 1899 yılında almanca ve yunanca olarak yeniden basırılmıştır. Doğumla ilgili, olan eseri de Max Wegscheinder tarafından almancaya çevrilerek 1901 yılında yayımlanmıştır. Diğer eserlerinin de çesitli tarihlerde basılmış ve başka dillere çevrilmiş sayıları mevcuttur.

Bundan tam 15 asır evvel M.S. 543 yılında kadim Amid şehrinde yaşamış döneminin çok ünlü bir tıp bilgininden söz edeyim de tarihin tozlu ve unutulayazmış sayfalarında kalmasın.

Amidli Aetius (kimi kaynaklarda Atinos olarak da geçer) hakkında Türkçe kaynaklarda ayrıntılı bilgiler olmasa da altıncı yüzyılda ihtişamlı zamanlarını yaşayan Roma-Bizans idaresi altındaki Amida (Diyarbakır) şehrinde doğup büyüdüğü ve ilk eğitimlerini şehrinde tamamladığını biliyoruz.

Aetius‘un 543 yılında tıpta uzmanlık eğitimi için İskenderiye’ye giderek eğitimini tamamladığını tarihten biliyoruz. Tekrar şehrine dönerek kimi ameliyatlar yaptığını da yine kayıtlardan biliyoruz.

Amidli Aetius daha sonra Bizans’ın merkezi şehri İstanbul’a gider ve dönemin en önemli payesi kabul edilen “Obsequio Comes” unvanını alır. Doğu Roma İmparatoru Büyük Justinianos (527-565) tarafından iltifata mazhar olduğu da tarihin kaydettikleridir.

Ölüm tarihi ile ilgili bilgi yoktur. Aetius‘un tıp biliminin çeşitli dallarına ait olan ve günümüze kalan 16 eseri var. Bu eserlerinden kimileri 1816 yılında Yunanca ve Latince olarak yayınlanmış. 

Göz hastalıklarına ait olan eseri, kendisi de bir Optalmolog olan ve 1843-1925 yılları arasında yaşamış Julius Hirscberg tarafından 1899 yılında Almanca ve Yunanca olarak yeniden basılmış.

Doğumla ilgili olan eseri ise Max Wegscheider tarafından “Geburtshilfe und Gynakologie bei Aetios von Amida” ismiyle Almancaya çevrilip 1901 yılında Almanya’da  yayınlanmış. 

Tıp Bayramının bunca anlam katılarak kutlandığı bir zaman diliminde istedim ki geçmişte de bir kez hekim arkadaşlara ve örgütlerine hatırlattığım ama pek de kale alınmadığını düşündüğüm bir önerimi bir kez daha güncelleyeyim.

Diyarbakır Tabip Odası, Türk Tabipler Birliği ile birlikte ünlü tıp bilgini Amidli Aetius adına bir ödül koysa… O yıl içinde tıp alanında bir önemli başarıya imza atmış olan şahsiyete ödül verse. Amidli Aetius üzerine bir çalışma bir sempozyum düzenlense. Aetius adına Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Aetius’a vefa adıyla ismi bir kürsüde zikredilse. 

Yani ezcümle bilim yolumuzu aydınlatırken 1500 yıl evvel bu coğrafyadan göçüp gitmiş bir bilim şahsiyeti hemşehrinin eserleri ve adı kadim Amid şehri üzerinden yeniden güncellense... (ŞD)

Fransız ressam Jules Laurens - Muraılles de diarbékir 1847

- Bakın türk işgal ve sömürgecilik devleti Kürdistan'daki bu Büyük İnsanlık Şaheseri'ni, dünyanın bu muhteşem 8. Harikası'nı bugün ne hale sokmuştur.

DÜNYANIN ORTAK KÜLTÜR MİRASI: TARİHİ DİYARBEKİR SURLARI PARÇA PARÇA YIKILIP YOK OLUYOR

İslamo-faşist işgalci-yağmacı ve büyük kürd katili türk devleti kararını vermiş: Kürdistan'ın diğer birçok değerli tarihi eserleri gibi, büyük bir ortak dünya kültür mirası olan Diyarbekir surlarının TAMAMINI YIKACAK.

Geriye sadece resimler kalacaktır, tıpkı ihtişamından fazla bir şey kaybetmediği zamanlarda değerli ingiliz seyyah GERTRUDE BELL tarafından 1909'da çekilmiş bu fotolar gibi..

Keleha Diyarbekrê, Pierre Bertrand 1895

Birca herî Mezin a Diyarbekrê

Amida 900 AD

(Bitikîne û li bermayên bendên Keleha Amîda ya dîrokî biner)

Dilan sineması salonunda işgalci türkdevletinin sivil ve askeri kadrosunun bir toplantısı 1960

1959

Meydana Şeyx Seîd 1963

Xortekî kurd lı ber avahiya Sînemaya Dîlanê li Meydana Şêyx Seîd Efendî (Derê Çiyê)

Amida 1911

All these amazing antique remains are destroyed by the Islamo-Fascist Turkish State
The Western World (Europe) created this problem becaouse it will use Turks against the Political İslam in the Middle East.
BUT a big MAJORITY of Turks and their society has been and still are Jihadists
ALL TURKISH leaders are ISlamists Europe tried to USE TURKS against political İslam. This is impossible and ridiculous
But Europe's this mission, called the liberal Islam project, which aims to create civilized Turks, cost Europe's natural allies Kurds, Greeks and Armenians dearly.
Even it cost to Europe the earth..

Amida 1911

Diyarbekir Aslanli Çeşme eskiden iki aslan vardı, sonra bir tane kaldı, onu da çaldılar,
şimdi oraya sahte bir aslan yerleştirdiler..

Diyarbekir Aslanli Çeşme eskiden iki aslan vardı, sonra bir tane kaldı, onu da çaldılar,
şimdi oraya sahte bir aslan yerleştirdiler..

Günlük kürd kıyafetli bir kürd kızı Aslanlı Çeşme'den su doldururken

Kürdistan'ın başkenti Amida-Diyarbekir kadim bir KÜRD ŞEHRİ'dir.

1919

Dikiş (Singer) Kursu 1932

Bakın Diyarbeki'de ne güzel ve ne akıllı hanım kızlarımız varmış

KURDINO BIBIN YEK!
- HEGER HÛN NEBIN YEK - HÛN Ê HERIN YEK BI YEK

(Cegerxwîn)

Heger em bibin yek - Em ê di wan nin yek bi yek!

(Anonym)

KÜRDLER SAYILMAYACAK KADAR ÇOKLAR - ÇOK DOĞRU!
-- Bugün Ortadoğu'da otantik SAYDAM & EN BÜYÜK nüfus kürdlerindir.

Kürdlerin kendi aralarında bir birlik sağlamadıkları konusunda dillendirilen bütün görüşler doğrudur ve
ne acıdır ki kürdler bir an evvel bir birlik sağlamayarak mümkün olan kurtuluşlarını gerçekleştiremediler hala.
AMA birlik meselesi sadece kürdlerin bir sorunu değildir. Bütün dünya milletleri birlik konusunda sorun yaşamıştır ve hala yaşıyor.
Örneğin Çin, Taiwan, Hong-Kong ve Ana vatan olmak üzere tam üç parçaya ayrılmış durumdadır. Kore hala iki parçalıdır.
Hem tarihte ve hemde günümüzde ulusal birlik meselesi iktisadi ve siyasi nedenlerden dolayı hep olmuştur.
Kürdlerin tam altı parçaya bölünmesi, paylaşılması tarihin tanık olduğu en büyük trajedi ve dramdır. Kürdler insanlığını öne çıkararak
bu kabul edilmez durumdan kendilerini kurtarmak zorundadırlar.

Tarihte AMED diye bir yer adı var olmuştur ki Amid/Amida/Kara-Amit/Dikaranegert isimleri ile de bilinir.

Büyük Diyarbekir bölgesinin merkezini, yani bugünün Suriçi'ni kapsardı.

Zamanla Suriçi'ni kapsayan bölge içinde tüm vilayetin adı olan Diyarbekir adı kullanılmıştır.

1900'lerin başına kadar da bu isimlerle anılmıştır. Diyarbekir ismi de 1937 yılında Diyarbakır olarak değiştirilmiştir.

Bakınız: 950'lerde yaşamış olan gezgin tarihçi İbn Havkal, Hoy'dan Diyarbekir'e kadar olan şehirleri ve mesafeleri aktarıyor.

"Meyafarqin'den (Silvan'dan) Amed'e dört gündür"

6 Şubat 1933 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 4

İşgalci türkler, araplar ve persler Kürdistan küçük büyük bütün hemen hemen hepsinin ismini değiştirdiler

Diyarbakır/Diyarbekir şehrin değil, mıntıkanın ismidir. Mıntıka, ismini aktüel adı ile Bekiran olan Kürd Bakran (Bakıran) aşiretinden almaktadır.
Şehrin ismi, Amed/Amid/Amäda"dir. Pakran/Bakran/Bekäran aşireti KürtdYahudi, Kürd/Ermeni ve KürdGürcü tarihine damgasını vurmuş bir büyük Kürd aşirettir.

Amed, bu Paskalya'nın vilayeti ve 500 handen oluşan bir hanedandır. Yetki alanları: Gjunkesch, Saver, Talab, Mardin, Megazegerd, diğer adıyla Mazkir, Makir, Mejdan, & Hini v. Hani

Amed, pirit taşından bir duvarla, tüm cadde ve sokakları çevrili bir şehirdir. Ve kapılardan dördü, biri Mardin'den, diğeri Dağ'dan. Üçüncüsü adını Dicle'den, dördüncüsü de Erserus'tan almıştır. Böylece orada bazı tapınaklar, okullar, hamamlar, kolejler vb. bulunur. Bunun üzerine inşa edilmiş ve birkaç ev ve köy ile birlikte padişah sarayını içeren bir içkale de vardır. Kentin düz bir zeminde yer alan ve Abedsch denilen ucu ise Dicle kıyısındaki ovalara bakmaktadır. Ve bu nehrin kıyısında kime tabi..

1854 te doğan bu Diyarbekir atı Vittario Emanualell için satın alınmış.. ve bir çok savaşta kullanılmış..

Amida - Diyarbekir

Akvarellen är daterad 1861 och ingår i serien målad för Vittorio Emanuele II av den kungliga målaren Stanislao Grimaldi.
Utan inventarienummer anlände serien troligen till Florens med hovet och placerades senare i ramen, eftersom passepartouten innehåller händelser i de olika hästarnas liv som utspelade sig efter att porträttet gjordes. Greven av Castellengo, som nämns i målarens autografinskription, var kungens första godsägare.

1800'lerin başından beri değişik coğrafyalara seyahat eden avrupalilar madenlerin bitkilerin ve bir çok şeyin izini sürmüşler Kurdistan ve Anatolya topraklarında. Bu kitabın dili almancadır. Onbinlerin Dönüşü ve ondan önceki gezginlerin neler yaşadiğini hikayelendirip anlatiyor.
Amed, Erxenî Pîran bölümleri var..
Erxenî'nin çok ünlü bir rum doktorunun olduğunu ilaçları kendinsiin yaptiğı anlatılıyor. Dicle suyunun gerçek kaynaklari Diyarbekir'de:
Hokkabaz Şeyh Güzel benzeri eski bir derwişi anlatiyor ki bu dervişin akrep ve yılanlara karşı üzerinde okunmuş hurmasını anlatıyor.
Dağ kapıyı ve kürdlerle ve Kürdistan'la ilgili daha birçok bilgi var bu kitapta...

Sharem Dewleti 602-603

Birçok latince kaynaklarda ülke olarakta geçer Amed..
Vaftizci Aziz John üçte iki, haleli, kutsama, sol elinde pastoral bir haç; +AMED SABAVD, iki lal taşı arasında.

Antik dönemin 200-300 yıllar arasındaki basılan paralardaki Amed ismi..

Marmasiyê bi stiri (dirih) ku di sala 1794'an de li Amedê hatiye girtin, li Muzeya Neteweyî ya Fransayê ye nuha.


(1794 Amedte yakalanan dikenli yilan baliği Fransa ulusal müzesinde bulunuyor)

Marce de Tımur a Amed (ou Hamed) captale du pays de Dıarbekır

(Timurê Leng moğollarının Diyarbekir vilayeti başkenti Amed kuşatması. Amed daha o zamanda Kürdistan'ın başkenti'dir)

8. 5. 1404

KITAB-E ZEND & PAZEND AVESTA 1260

In 1260 the name of Amed mwas allready known. Zend Avesta became printed in Amed (See the ımage).
When there was Amed, there were no Armenians. Now one of Fetahiaan's sons is out, and he says, "Amed didn't exıst".
Armenians are also FOREIGNERS in our country, just like Persians coming from India to Kurdistan
Armenians migrated from Balkan-Trakia to Kurdistan.

AMED - BELGE:
1260 senesinde Amed adi vardı. Resimde görüldüğü gibi Zend Avesta Amed'te basılmıştır-
.Amed varken ermeniler yoktu. Şimdi Fetahyan'ın oğlularından birisi çıkmış diyor ''Amed yoktur''.
Ermeniler de tıpkı Hindistan'dan Kürdistan'a gelen farslar gibi topraklarımızda YABANCIDIRLAR.
Ermeniler Trakya'dan göç ederek Kürdistan'a geldiler.

KURDISH JEWS IN ISRAEL

Contemporary A M Î D A (Diyarbekir)

GREAT RINGWALLCITY - DIYARBEKR A M I D [A]

OLDER PICTURES OF AMID[A]


KUÇEYÊN DIYARBEKRÊ


The Kurdish Noble Family - The JAMEEL PASHA OF DIYARBEIR

The reliefs, ornaments and animal figures On the Kurdish Ancient City Wall in Amida (Diyarbekir)

Kurdistan's Forts

Foundation For Kurdish Library Museum