BELLUX - Lentil Balls
ZERDE DIYARBEKIR - Zerde från Diyarbekir
Dolmikên Dagirtî, DOLMIK ji Diyarbekrê
"Dolma" yemeğinin adı aslında taze kabağa Botan'da verilen isim DOLMIK'ten geliyor.
Şorbe Nîsk
Ashûre, Aşpêj: Kejê Bêmal fran Çolig
Kuftexav/Kuftexam bêgoşt (etsiz çiğkufte) kufta utan kött - från Diyarbekir
Dolmik & Pelê mêw
Dolmik navekî kurdî ye.
Bo kundirên spî tê gotin.
Ji ber dagirtina wan navê vê xwarinê jî bûye dolme.
Tesadufek e ku lêkera tijekirin a bi tirkî jî bi vî heman navê tê lêvkirin.
-- Dolmikên Dagirtî, DOLMIK ji Diyarbekrê
("Dolma" yemeğinin adı aslında taze kabağa Botan'da verilen isim DOLMIK'den geliyor.
Sonra türkçe'de doldurmak fiilinin de kürdçe'nin taze beyaz minik kabağa verdiği DOLMIK ismine benzeyen 'doldurma/dolma' fiili de kürdçedeki DOLMIK kelimesine benzediğinden dolayı, DOLMIK kelimesinin türkçe olduğu sanılmıştır oysa bu tamamen bir yanılgıdan ibarettir)
Xuraka kurdî ya giyayî (vegetarîan) a li gunda .. hemî ekolojîkî
KUTILK (Bulgurknyten med finhackat lammkött) - från Diyarbekir
Bellux
BORANIYA KUNDIRÊ Ruha - Borani, Yoghurtröra med zuccini, från Ruha
LOQME - från Diyarbekir
MASIYÊ TENÛRÊ - Fiskgrillning i tanduriugnen
KUTILKÊN MÎRANÎ - (Bulgurknyten med vegetarisk fyllninmg med valnötter, lök, persilja, koriander eller
med finhackat lammkött) från Mêrdîn, Nisêbîn (Xwarina Mîr û Began)
KUTILKÊN DIYARBEKRÊ - (Bulgurknyten med vegetarisk fyllninmg med valnötter, lök, persilja, koriander eller
med finhackat lammkött) från Mêrdîn, Nisêbîn (Xwarina Mîr û Began)
BOREGA ŞÎRÎN - Diyarbekir - Söt tebröd med vaniljsocker från Diyarbekir
NANERÛN
PALÎZA - från Ruha
PERDEPÎLAW - från Cizîra Botan
QEDAYIF från Diyarbekir
KILORIK
BORANÎ
KUTILK (Bulgurknyten med finhackat lammkött) - från Nisêbîn
KUTILK (Bulgurknyten med finhackat lammkött)
PEL
ŞÎRANIYA ŞILIKÎ
Lûle Kebab (Diyarbekir)
Navê wê bi kurdî: LÛLE KEBAB e
Dagîrker HEMÎ hunera pêjgeh a kulîna kurdî dizîne
'Biraşke Edeneyê' yan 'Edenekebab', Kurdistan
Edenekebab, biraşka Edeneyê gelek dişibe Biraşka Kerkûkê, heya bigire mirov dikare bêje ew e jî. Navê wê bi kurdî: LÛLE KEBAB e
Dagîrker HEMÎ hunera pêjgeh a kulîna kurdî dizîne. Ji xwe em dizanin wek hemî xurakên pêşketî (Advanced Food) kebab li Kurdistanê belav bûne. Xwarinên Kurdistanê gelek dewlemend in, loma gelek ji wan derbasê pêjgeha hemî gelên Rojhilata Navîn jî bûne.
Bi taybetî ev kebab bûye marka bêyî destûrê hilberîna wê tirkan qedexe kirine.
Edenekebab ji aliyê Odeya bazirganiyê ya Edeneyê û saziya patentê ya Tirkiyeyê ve wekî marka hatiye naskirin û girtine bin parastinê. Loma bêyî destûra Odeya Bazirganiyê ya Edeneyê kes nikare hilberîna wê bike.
Ji goştê nêrî û berxan tê çêkirin. Goşt bi kêreke mezin an satorê tê çêtîkirin. Mergeya îsotê, îsota pûlpelî (îsota tûj, îsota sor) û dûmê (dûvê mihê) tê amadekirin. Xwê (solin) jî dikeve têkela wê. Ti biharbêhneke (biharat) din nakevê. Ev biraşk (kebab) bi seleteya pîvaza bi simaqê û xiyarê re tê servîskirin.
Divê betan bên girtin, goşt baş bê hûrkirin. Têkel tê strandin, di stûrî 0,5 cm, berayî 3 cm, dirêjî 90-120 cm de li şîşan tên xistin. Tevî şîşan bi qasî 1 katjimêr tên hîştin ku kewa xwe bigire. Bi agirê darberûyê tê pijandin.
Kalek (Licê)
KULICHE - Högtids bröd med kryddor
XINQAL - från Serhed
Dew - Dewê Kurda
Nanê Tenûrê
Bread is an ancient and enduring symbol of Kurdistan heritage, as is tenur (tandoor, oven-roaster) where lavash, the thick or thin Kurdish round or flatbread, traditionally is baked.
The tenur, made of clay, is one of the first tools in Kurdish cuisine, as an oven and as a thermal treatment tool. The word of tenur in Kurdish = Ten = heat and ur = giver
Penîrê bi sîrim - Ost med gräs från Wan
Penîrê bi sîrim - Wan
ŞANBOREG
Qursik - xwarina kurdên Îsraîlê
Îsotên qelandî - xwarina kurdên Îsraîlê
Zad, birinc - xwarina kurdên Îsraîlê
Tirşa kartol & Gêzera - xwarina kurdên Îsraîlê
Kufteya Hewlêr'ê
XILORIK - från Diyarbekir
LÛLE KEBAB /Kebaba qiyma berxa - från Diyarbekir, Ruha, Mêrdîn
LÛLEKEBAB- MIRÎSK, TÎKKE û RAN TÎKKE - från Diyarbekir, Ruha, Mêrdîn
Taştêya Gundên Ruhayê
Kutilkên Mîranî - Nisêbîn
(Göçek türklerde böyle bir şey yok ve olamaz da. Adı bile yok. Tabir ediyorlar: 'içli köfte' diye.
İşgalci türkler, Kürdistan, Kafkas ve Balkan kültürünü ÇALARAK kendinin yapmak istiyor.
Pîzza Doşav û gûz - Pizza with Grape molasses and Walnuts
Bagok - Kurdistan
(Pekmezli ve cevizli pizza)
BENÎ - Kurdish Snickers
Kurdish Snickers
Nan
KITÊL - från Sêrt
Kezebtirş - Sêrt
LÛLE KEBAB - från Diyarbekir
CÎGER (Lever) KEBAB - från Diyarbekir
CÎGER (Lever) KEBAB - från Diyarbekir
Tawe - från Diyarbekir
BALICAN KEBAB - från Ruha, Diyarbekir, Merdîn, Dilûk, Meletî, Xarpêt
Kurdisk Gurkmejaris recept:
(Tre personer)
Ingredienser:
___________
- två hg grötris
- 1 gullök
- 1,5 msk gurkmeja
- halv kaffekopp olivolja
- 1 tsk havssalt
- Vatten
___________
Häll i kastrullen olivoljan först och och ägg i de FINHACKADE löken och stek tills löken börjar bli lite brun tillsätt en mugg kallt vatten och sedan gurkmejan. Låt löken koka en-två kok. Häll sedan i riset och rör om.
Kort efter tillsätt dubbelt så mycket vatten som ris mängden, lägg på locket och låt den koka mycket. Efter cirka 5 minuter sänk värmen till den lägsta nivån.
Ingen lök kommer att synas i riset när det är färdigt, men smaken kommer att bli jätte gott. Och dessutom mycket nyttigt.
Smaklig måltid!
Kuftexav, kuftexam
Çiğköfte bugün 'türk mutfağı yemeği' olarak tanıtılıyor.
Çiğköfte türklerinmiş - Vay canına! Bir de buna bakın o zaman:
Bir zamanlar daha çiğköfteyi daha yeni gördüklerinde Cumhuriyet adlı paçavralarında çiğköfte hakkında şunu yazmışlar:
“Kürtler çiğ eti bulgurla yoğurur. Afrikalı vahşilerden ve yamyamlardan farkları yok.”
(Cumhuriyet Gazetesi'nin ırkçı yazarı Yusuf Mazhar, 16 Temmuz 1930)
İslamo-faşist türk işgal, talan, inkar ve ırkçılığından dolayı bize ait olanlara sahip çıkamadığımız gibi bize ait olanlarla düşmanımızın reklamını,
bir türk lobisi gibi onlar adına yapıyoruz birçok yemeklerimizi 'türk yemekleri' olarak tanıttığımızda. Oysa tarihte hiç üretmemiş, hep toplayıcılık, avcılık ve talancılıkla karın doyurmuş olan step ahalisinin ne tenceresi ve nede meskun olduğu daimi bir iskanı vardı.
Kuftexav/kuftexam 'cigkffte' is introduced as 'Turkish cuisine' today.
But Turks wrote this raws at their newspaper when they saw for the fırst tıme at the Kurdish Kitchen how this meal is being prepared:
“Kurds knead raw meat with bulgur wheat. They are no different from African savages and cannibals.”
Yusuf Mazhar, the racist writer of Turkish Cumhuriyet Newspaper, 16 July 1930
BOZBAŞ - Serhed - Kikärtsoppa med lamm, från Serhed
Xwarina İdirê
TAWE - från Semsûr
ŞORBEYA SERHEDÊ
Bellux - Kurdish Lentil Balls
NANGOŞT (Lehmecûn) - från Diyarbekir, Ruha
Boreg
BESTENIYA MEREŞÊ
BAKLAWA LÛLEKIRÎ - Baklava
Baklava kürd mutfağında oldukça popüler bir tatlıydı.
Osmanlı Seyyahı Evliya Çelebi, Bitlis ziyaretinde kürd Hükümdar Abdal Han'ın kendisine baklava ikram ettiğini aktarır.
1950'lere kadar Bitlis'te "Kürt Tatlısı" diye bilinirdi.
1600'lerde ince sac üzerinde yufka açılır ve bundan baklava yapılırdı.
Baklava yapımı zamanla değişmiştir. Kürdler eskiden ince sac üzerinde açıkları yufkayı dilimledikten sonra ceviz ve pekmez ekleyerek tatlıyı hazırlarlardı.
Günümüzde Baklava'nın "türk" veya "arab" mutfağına ait olduğu söylenirken kürdlerden söz edilmemektedir.
Örneğin:
Çiğköfte kürd mutfağına ait olmasına rağmen türk mutfağı diye tanıtılmaktadır.
1930'larda Cumhuriyet gazetesi, kürtleri Çiğköfte yedikleri için "Yamyam" ve "Vahşi" diye hakaret ederek okuyucularına tanıtmıştır.
Baqlaweya Dilûkê (Entabê)
Lûlekebaba Diyarbekrê
Kkutilkên kurda
KEBABA KAXETÊ - från Meletî
Qedayif & Bestenî
Çêj-Tahm - Smakprov - från Diyarbekir
Kürdün milli geleneği.. çörek.. Bildiğiniz gibi uygarlık tarihinde İLK ekin eken halk kürdlerdir.
Kurdisk husmanskost
Helawa penîr - Ost dessert, söt - från Diyarbekir
Paqlaweya başûrî
TAWE GOŞT - Diyarbekir - köttgryta med rålök
PEL - Kurdên Îsraîl'ê
Kutilk a kurda
Salata frengiya
Xwerîsa (helawa) Mêrdînê
Xwerîsa (helawa) Miriyan
KADAYIFA HEVRÊZKIRÎ - Kadaifi
Cîger (Lever) Kebab - från Diyarbekir
Pelên kurdî
RÅKOFTA - KUFTEXAV/M ['çiğköfte']
BRÖDUGN [TANDUR] EN INVENT I DEN HISTORISKA KURDISTAN
KURDISK SOCKERKAKA MED PISTAGE
Kurdisk husmanskost
PELPÊÇ
Mêw û Fêkiyên Kurdistanê - Tutti Frutti Kurdistanica
Zebeşên hût
ên Diyarbekrê - Li dunyayê bêhempa ye
Seleta nûjen Diyarbekir
Dolmikên Dagirtî, DOLMIK ji Diyarbekrê
SHEKIRÊ QUL - Polkagris
KADAYIFA HEVRÊZKIRÎ - Kadaifi
XWARINÊN KURDÊN CIHÛ LI ÎSRAÎLÊ BI NAV Û DENG E
Oliver från Afrin, Western Kurdistan, rojava
Kêfa Taştiya li serê Çilkaniyê bi dîmena Hewselê
Helawa Mêrdînê zer e.
MEZE - från Diyarbekir, Wan, Mêrdîn, Ruha
Dried vegetables, Diyarbekir - Foto: Dara CIBRAN, 2015
Kurdish Simit Diyarbekir
Alavên kevn ên Kulîna (metbexa) Kurdî - Gamla kurdiska köksredskap - Kürd Mutfağı eskä araç ve gereçleri Diyarbekir
Mehfela kurdî
Kutik a kurda
Pastexaneya Şêxmûs li ser xaçeriya (dortol) nêzîkê derê Serayê.. c1975
Pastexaneya Malbata Şêxmûs mirov dikare bêje ku li gor standardên navnetewî
yekem jimare (1 no) dezgeheke hunera xwarina kurdan bû.Ji xwe li HEMÎ Rojhilata Navîn
pastaxaneyeke wek wê ya hunerdar nîn bû. Ne li Beyrûd,ê û ne li Şamê.
Ji xwe xwarina Anqer'ê û Stanbol'ê wek xwarina Kurdistan'ê xweş û kêrdar qet nabe.
Bo nimûne şanborega pastaxaneya bi lûle ya Şêxmûs'î bi goştê kêrkirî (kiymalı kol boreg) navdar bû.
Gava mirov diçû nexweşxaneya Nimûnê yan nexweşxaneya Sîgortayê
di destê xwe de ji vê şanborega kêrkirî ji pastexaneya Şêxmûs'î dikirî û dibir
bo nexweşan. Ji bo bavê min bo min ji vê şanborega kurdî bikire min xwe nexweş dikir..
Ev şanboreg, wek her şanboregekê pîvazdar bû. Lê tahma pîvazê wê ne wek tahma
pîvazên din bû, pir xweş bû. Ji ber ku pîvazên cehdasukî (arpacık soğanı) têde bû.
Ev pîvaz ew tahma xwe ya xweş dida vê şanboregê.
Pastexaneya Şêxmûs'î li ser xaçeriya (dortyol) li nêzîkê deriyê Serayê bû.
(Diyarbekir'de Pastahane olgusu
Şeyhmus Pastanesi ile başlar.
Takriben 1950 il yıllara tekabul eden bu açılış ve faaliyet uzun yıllar devam etti..
Önceleri ,yani 1940 lı yıllarda saray kapısına giderken
Emek sineması olan yerde
Şeyhmus Tatlıcı
börek imalatı yapıp satmaktadır.
Aslen Midyat ilçesine bağlı
KÜRD AŞİRETİ KERCOŞ AŞİRETİNDEN; MALA ZİLO yi ailesinden olan Şeyhmus Tatlıcı
Diyarbekir'e göç etmiş ve mardinkapıda bir börekçinin yanında çalışmaya başlamış ve bu mesleği öğrenmiş.
Biz Bu pastaneyi 1960nlı yılları ile hatırlıyoruz.
Dörtyolda, Saray kapısına giden İzzet Paşa caddesinin köşesinde,
üstü toprak damlı olan büyük bir dükkandı.
Çalışanlarının tamamı temiz beyaz önlüklüydü
vitrininde sedece pohaçalar ve kol börekleri bulunurdu.
İçe bakan tezgahın üzeri ise baklava tepsileri sergilenirdi.
Tezgahtarın
keski aleti ile kol böreklerini keserken
tempolu bir müzik ile
mermer tezgahta çıkan biçak darbeleri sesleri dululuyordu.
O yıllarda klasik bir Baklava ve börek dükkanı görüntüsündeydi.
Bir pastanede olması gereken mamuller 1970 li yıllardan sonra görülebildi.
Büyük oğul Salih Tatlıcı İstanbula yerleşmişti.
Momoz Lakaplı ve yine babasının ismini taşıyan oğlu Şeyhmus devam ettiriyordu.
Saf limondan imal edilmiş limonatası ve kol böreği unutulmaz lezzetliydi.
Tatlıcı ailesi tamamen İstanbul'a yerleştikten sonra
Şeyhmus Pastahanesi
akrabaları olan Kazım Uysan ve oğulları tarafından çalıştırıldı.
Diyarbekirliler YAŞ PASTA yı ilk burada tanıdı.
1960 lı yıllarda,
Kürd kültürünü her alanda
kopyalayıp türk, fars, arap veya ermeni kültürü olarak sunduğu gibi Şeyhmus Pastanesinin karşısında,
o zamanki Park otelinin önündeki dükkanların birinde Karadenizli Hakkı Fındık adında biri, Şeyhmus konseptini taklit ederek
bir pastane daha açtı.
Takip eden yıllarda yani 1970 li yılların başında Gazi Caddesinde , Hasan Amca Pastanesi açıldı..Her türlü pasta, baklava, sütlü tatlılar ve böreğin satıldığı bu mekanı Hasan Beg isimli bir kürd açmıştı.
Hasan amcanın ölümünden sonra oğulları uzun bir süre çalıştırdı ve sonra dükkanı kapattılar.
Gaziantep asıllı Küllahçıoğlu ailesinin İnönü caddesinde bulunan Baklava salonunun kapanması ve Döner Salonu olmasından sonra küçük kardeşleri Ömer Küllahçıoğlu Lise caddaesinde Ziya Gökalp Lisesinin karşısında bir pastane açtı…öğrenci mekanıydı burası.
Ünal Gazoz Fabrikası kapandıktan sonra Ünal AİLESİ pastaneciliğe başladı, önce Dörtyolda ve sonra Ofis Ekinciler caddesinde uzun bir süre pastahane işletmeciliği yaptılar.
Daha sonra İzzet Paşa caddesinde SİSİ PASTAHANELERİ, ve Ofiste Petek pastaneleri isim yapan işletmeler oldu.
Diyarbekir'de helvacılık, bozacılık hatta pişmaniye yapılan dükkanların yoğunluğu dikkati çeken bir vakıadır...)
Patîle, kelane di gel dew
Nanê sele - Bihna gulê - Direvîne xema dilê
XURAKA KURDÊN ÎSRAÎLÊ
KUTILKÊN ('kubbe') Kurdên Îsraîlê her wek kutilkên
kurdên devera Hewlêr, Zaxo û Dihokê ne.
Çêkirina wan: Hûrikê dan (simêdî) dikin nav avê NERM dikin.
Paşê birincê dikelînin wek pelokê/pelûrê nerm dikin û bi
hûrikê dan re
tevlihev dikin. Paşê vî hevîrê hûrikê dan û birincê
hûr hûr bi desta dibirin jê topikên glover çêdikin û nav wan vedikin û
yan bi goştê kêrkirî, pîvaz, bexdenûs û gijnîjê yan jî bi hêkê kelandî/gûz,
pîvaz, bexdenûs û gijnîjê dadigirin û paşê li nav avê dikelînin.
Du cûre kelandin hene: 1: di ava balîcana sor de dikelînin, 2: Yan jî tenê di avê de
dikelînin û îspenaxê dikin navê. Yê bi ava balîcanê sor çêdikin, hinek nok û bamiye jî
dikin nav avê û bi kutilkan re dikelînin.
Xwarineke xwerû kurdî ye - Hema hema her weke kutilkên mîranî yên Nisêbîn û Mêrdînê ne.
Gava li Îsraîl'ê bûm min xwar - Pir ya xweş bû.
NOŞ-î CAN BE BO WE!
Kurdên Îsraîlê pêk ve xurakê dixwun - Ev çanda kurdî ya kevnare li nik wan winda nebûye.
Medeniyetin en eski yemek kültürü sahibi kürd mutfağı ve yemekleri
* * *
TASTELINE: Gotar li ser ferhenga xuraka kurdî diweşîne!
http://www.tasteline.com/Inspiration/Varldens-mat/Asien/Kurdiskt-nyar
SARA DISTRIBUTION: - Ferhenga kurdi li cihanê belav dike!
http://www.saradistribution.com/kurdisk_mat_tasteline.htm
DOLMIK-DOLMIKÊN DAGIRTÎ
"Dolma" yemeğinin adı aslında taze kabağa Botan'da verilen isim DOLMIK'ten geliyor
"DOLMA" KELİMESİ KÜRDÇE'DEN GELİYOR
GOBELEK & DOLMIK & ŞILIK
Kültürsüz, dilsiz, kimliksiz, göçek, işgalci türkler bundan 800 yıl önce Orta Asya bozkırlarından kuraklık, açlık ve susuzluktan kaçarak
Uygar Kürdistan'a geldiklerinde gördükleri her yeni şeyi özümseyerek sahiplendiler.
O zamana kadar at sırtında yaşadıkları için tencereleri bile yoktu.
Kürdistan'ın zengin yemek kültürü'nden ta kürd giysi ve kıyafetler'e varana kadar herşeyleri ile ortadoğulu oldular.
Ama şimdi de bu bizim kültürümüzdür diye kürd kültürünü dünyaya türk kültürü olarak tanıtıyorlar.
Zenginliklerini komple yabancılara devreden halk: Kürdler.. Kürdler islam ideolojisiyle kendilerini tam kaybetmiştir. Giderek kendi asli kültür ve dillerinden ve hatta kendi tarihlerinden bile kopmuşlardır. Buna en güzel örnek, en güzel, en manidar kürd isimleri dururken, kendilerine arapça isimler verirler ve hatta anlamı olmayan yapay, gülünç türkçe isimler bile almaya başladılar. Sonra aralarında birisi arapça veya türkçe olan isimlerini değiştirdiğinde, kürdler adamcağızı yine o eski arapça ve türkçe isimle anarlar, çağırılar. Oysa kültürsüz tarihsiz türkler kürdlerin kullanmadıkları kürd isimlerini kendi çocuklarına verirler: Jale, Hale, Lale, Belgin, Zerin, Pelgîn, Pelîn, Narîn, Marî vs. Hatta islam köpeği necis saydığından dolayı kürdler de kendilerine takmayı istemedikleri bu güzelim kürd isimlerini kendi köpeklerine takarlar! Kürdler neolitik dönemden beri konuşulan köklü ve zengin kürdçeyi, kendi dillerini kendi elleriyle bozarlar. Özellikle bu son kırk yıllık süre zarfında, kürd dilbilimciliği adı altında, kürd dili dokusuyla hiç alakası olmayan kelimeler türetilmeye başlandı ve bu sakat kelimeler kürd ozanları tarafından şarkılara geçirilerek kürd toplumunda ne yazık ki geniş bir şekilde yer edindi. Bunlara birkaç örnek DOMAN yerine pêvajo (süreç), DAGÎRGEH yerine mêtingeh (sömürge), HEVRÊ yerine rêheval (yoldaş) vs ŞILIK (ıslak) kelimesinin türkçe kullandıkları çilek kelimesi olduğunu da kimse pek bilmiyor. Aynı şekilde de azarbeycanlıların kullandığı kürdçe kelime GOBELEK'in (harfiyen beyaz kulak anlamına geliyor: Goyê Belek) yerine, türklerin kürdleri tasvir etmek için söyledikleri 'kart-kurt' sesine benzeyen bir sesle 'qarçık' diyorlar. Yani GOBELEK (mantar) demek istiyorlar. Dolma Kelimesi De Kürdçe'den Geliyor Bu arada bilinmeyen kürdçe kelimeleri konuşurken dolma kelimesinin nereden geldiğini de konuşalım. Sağolsun kek Jîndar Ax geçenlerde biz üç arkadaşa enfes bir dolma yemeği ziyafeti verirken belki de türklerin bu kürdçe ismi ve kürdçe yemeğini kürdlerden devraldıktan sonra hiç konuşulmamış bir gerçeğe de parmak bastı. Dolma isminin nereden geldiğini biliyor musunuz diye sordu. Ben Sara sitesindeki bazı yemek resimlerinin altında bunu yazdığımı ama hatırımdan gittiğini söyledim. Kürdistan'da kürdçesi hala bozulmamış bazı yörelerde sarmaya atfen 'pelê dagirtî' ve dolmaya da 'dagirtî' derler. Sara'da da böyle yazmıştım. Ama Jindar dolma yemeğinin adının aslında taze kabağa Botan'da verilen DOLMIK isminden geldiğini söyledi. Taze kabağa türlü lezzetlerdeki yiyecek dolgular (pikant) yerleştirmek yemek sanatında dünyanın en ilk gelişmiş yemek kültürü sahibi Kürdistan'da doğal olarak çok eskilerden beri bilinen bir yemek kültürü geleneğidir. Hatta bu konuda saygın Science (bilim) dergisi'nde yazılan makalalerde verilmiş haritalar bile mevcuttur. Bu haritalarda dünyada gelişmiş yemek sanatı (Advanced Food) ilk defa günümüzden 8500 sene önce Kuzey Kürdistan coğrafyasına tekabil eden Hakkari'den ta Diluk'a kadar olan bölgedir. Zaten bugün bile en lezzetli yemek konusunda Mardin, Urfa, Diyarbekir ve Antep kürd şehirleri öncülük etmektedir. Taze (beyaz) kabağa kürdçe'de 'kundir' deniyor ve taze kabağın lezzetli yemekler yapmak için daha küçükken daldan koparılanına da DOLMIK adı veriliyor kürdçe'de. Alın size dünyaca meşhur bu yiyeceğin adı. Araplar islami işgali vasıtasıyla ve türkler de hem işgal ve hemde islam ideolojisi ile kürdlerin bütün zenginliklerini nasıl böylece kürdlerin elinden aldığının hikayesi budur. Sonra türkçe'de doldurmak fiilinin de kürdçe'nin taze beyaz minik kabağa verdiği DOLMIK ismine benzeyen 'doldurma/dolma' fiili de kürdçedeki DOLMIK kelimesine benzediğinden dolayı, DOLMIK kelimesinin türkçe olduğu yönündeki kanılara güç katmıştır. Kürdlerin kendilerini bu zillet ve yokoluştan kurtarmaları için çok büyük bir kültür devrimine ihtiyaçları var.
LITERATURE CAFÉ / Kurdish Restaurant - Lahmajon (2005-2009) Dalagatan-Odenplan)
Gelişkin yemek elde etme sanatı ve kültürü'nün tarihçesi 8000 yıldır (Science Dergisi) ve bu sanat ilk defa Bereketli Hilal toprakları yada diğer bir deyişle tarihi Kürdistan toprakları üzerinde vuku bulmuştur.
Bunun için tarihi Kürdistan hemen hemen her bakımdan İLKLERİN YURDU'dur..
ZUKANDA... 5000 yıl önceden bir kürd yemeği tarifi
Ji bo hındeka noşi can be!
Ji bo hındekan jî quzulkurt!
Antik Kürdistan'dan, antik bir kürd yemeği: Zukanda yemeği tarifi:
Elamlar ve Elamitler Zagros halkı proto-kürdler
Diğer taraftan Babil tabletlerinde kazılmış, başka ispata gerek varmı?
Tarifi:
Elamite suyu. Et kullanılmaz. Su hazırlarsın. Yağ ekliyorsun. Dereotu, kurrat, kişniş, pırasa ve kanla bağlı sarımsak, mukabil miktarda ekşi süt ve (daha fazla) sarımsak. Bu yemeğin (orijinal) adı Zukanda'dır.
Kürd mutfağı çalan dangozlar, bak bak ve gör kürdler 5 bin yıl önceden Zukanda yapmışlar!
Turkiska intellektuella (Fatih Altayli) erkänner: |
Pietro Della Vella 1586-1652
"Kürdlerin birinin evinde misafir olduk. Yemekleri çok lezzetliydi. Kürdistan’ı tanıdığım için diyebilirim ki halkı iyi, cömert ve medenidir."
Xurakên kurdên cihû pir navdar in - Yahudi kürdlerin yemekleri çok meşhurdur
İşte kürdlerin diasporada genellikle uğraştıkları bir iş: restorancılık.. eleştirdiğinde “Ho Shi Min de Paris’te restoranda çalışmıyor muydu, hatta bulaşıkçılık yapıyordu” diye cevap veriyorlar. Ama Ho Shi Min 4, 5 yıllık kısa bir süreden sonra ülkesine döndü ve hatta ülkesinde dünya tarihine geçen en büyük devrimlerden birini yaptı, gerçekleştirdi. Peki ya siz?
Sonra sağ olsunlar bu zaza vatandaşlarımız restoranlarına yine de bir kürd ismi vermişler. Ama çoğu restorant branşında çalışan kürdlerin hemen hemen hepsi restoranlarına türkçe, arapça ve farsça isimler takıyorlar. Sömürgecilik hücrelerine kadar işlemiş bu kürdlerin. Hatta geleneksel kürd yemeklerini bile “türk yemekleri” adı altında takdim ediyorlar.
Değerli dostum amrikalı yahudi asıllı merhum Dr Vera Saedpour bu konuda bana çok üzücü ilginç bir hikaye anlatmıştı 2001 yılında onun kurduğu Brooklyn Newyork'taki Kürd Etnografya Müzesini ziyaret ettiğimde. Şöyle dedi: buraya gelen ve kütüphaneyi beğenen kürdler bazen bana 'seni bir kürd restoranına davet etmek istiyoruz' diyorlar. Newyork'ta kürd restoranı var mıdır, nasıl olur da ben kaçırmışım? diye soruyorum, 'evet vardır' diye cevap veriyorlar. Hayretler içerisinde kalıyorum. Bu kadar yıl Newyork'ta yaşıyorum ve bu kadar yıl kürdlerle alıp vermişliğim var, ama yine de kaçırmışım meğerse. Bir defa bu davetlerini kabul ettim ama çok şaşırdım sonra. Çok iyi bildiğim bir semte gidiyoruz. 'Restorant burda mı?' diye soruyorum. 'Evet' diye cevap alıyorum. Bir türk yemekleri servis eden restorana giriyoruz. 'Burası mı kürd restoranı?' diye soruyorum yine. 'Evet burası' diyorlar. 'Ama buraya girerken 'türk yemekleri' diye bir tabela var kapının üstünde. 'O öyle ama yemekleri yapan kürdtür' diye cevap alıyorum!?
Türk yemeklerinden bahs ederken Dr Vera şunu da dedi: 'Ben işgalci türkleri hiç sevmem, barbar yaratıklardır. Kürdlerle ilgilenmeden önce de bazı yazılarımda buna değinmiş, türkleri eleştirmiştim. Ama ben bu kütüphaneyi açar açmaz, türkler bana çok büyük bir ilgi göstermeye başladılar. Her jet sosyetedeki etkinlikler için bana özel davetiye geliyor. Araştırıyorum daveti gönderenlerin kim olduğunu öğrenmek istiyorum. Bakıyorum ki türk konsolosluğu! Hatta bana bazen telefefon açıp beni türk kültürel etkinliklerine bile davet ediyorlar. Ama her seferinde siktir çekiyorum.' G.C
Pasta - Torta Kurdî
Beyana xwarinan û zewqên wan
Şêyx Muhyeddîn ê Hênî
Beyana Xwarinan û Zewqên Wan ya Şêx Muhyedînê Hênî. Rûpelê yekem ê pirtûkê yê orîjînal (çep), bergê pirtûka çapkirî (navîn), û rûpela sêyemîn a pirtûkê ya orîjînal (rast).
Şêx Muhyedînê Hênî’s Beyana Xwarinan û Zewqên Wan (Recipes for Foods and Descriptions of Their Taste).
The first page of the original book (left), the cover of the published book (middle), and the third page of the original book (right).
Qitî ve Avrupalı'lar 1702
Avrupalılar 4000 km at eşek sırtında Amed'e kadar geliyorlar sırf qitî yemek için
Xaltiya Xecê de demiş:
hele bir durun, bunun turşusu da var, onu da yiyin malmiratlar!
Oturup onu da yemişler sonra eve dönmüşler. Qitî'yi 1702de kitaba basıp yayınlamışlar...
Om kurdisk mattradition på Newrozhögtiden:
4.000 YIL ÖNCESİNİN HİTİT TARİFLERİ Onları denemeye cesaretin var mı?
Kapak-alçak rölyef Neo-Hitit taşta (Karkemish, 8. yüzyıl m. C. ), fotoğraf: Dick Osseman)
Tarihi Kürdistan ve Anatoliya kadim kültürleri
Hitit uygarlığı merkezini kazı yapan bir arkeoloji ekibi, tatlı ekmekler, güveçler, ızgara kuzu kalpler ve kayısı reçelinin servis edildiği 4.000 yıllık bir Hitit ziyafetini yeniden yarattı.
Dört bin yıl önce bu gastronomik canlandırma Alacahöyük'te keşfedilen antik tabletleri inceleyerek elde edilen bilgilere dayanıyor. Alacahöyük, antik Hitit uygarlığının en önemli merkezlerinden biriydi ve bugün itibariyle hala önemli bir arkeolojik alan.
Yaklaşık 7.000 yıl önce Calcoliticus'ta ilk kez yaşadı ve o zamandan beri kesintisiz olarak devam ediyor. Şehrin muhteşem kapıları, sfenksler tarafından kuşatılmış, güneş diskleri, boğa heykelleri ve 13 Hitit kral mezarının keşfiyle birleşmiş, bize bu şehrin antik çağdaki önemine dair bir fikir veriyor. Alacahöyük kazıları direktörü ve Ankara Üniversitesi arkeoloji profesörü Aykut Çınaroğlu, ekibinin yaklaşık 4.000 yıl önce Anadolu Hititlerinin yemeklerini hazırlamak için kullandığı beslenme ve mutfak yöntemleri hakkında araştırma yaptığını bildirdi.
Alacahöyük arkeolojik alanı Ziyafete hazırlanıyorum antik Hitit ziyafetinin Alacahöyük harabelerinde pişirildiğini ve 4.000 yıl önce olduğu gibi aynı yöntemlere ve aynı koşullarda hazırlandığını bildiriyor.
Kullanılan tek modern mutfak aleti bıçaktı, çünkü SİYEZ buğday taneleri bile daha sonra ekmeklerin yapılacağı un elde etmek için taşla ezildi. Hititler genellikle farklı yemeklerin tarifleri dahil olmak üzere her şeyi yazıp kaydettikleri için eski tabletlerini inceleyerek mutfakları hakkında çok sayıda bilgi edinildi. Bu kayıtlarda araştırmacılar 100'den fazla kek türüne referans buldu. "Bu yerin eski sakinleri tatil günlerinde
soğuk et, soğan ve ekmek yediklerini yazdılar. KÜRDLER HALA BU YEMEĞİ YİYİYOR!
Ekmeği yapmak veya ıslak fırınlarda pişirmek için mayayı kullanmıyorlardı.
Ekip, ezilmiş tahıldan elde edilen unu, eleme olmadan üretmek için kullanmaya çalıştı.
Tabletleri inceleyen araştırma ekibi ayrıca Hitit mutfaklarının hijyen kurallarının inanılmaz derecede katı olduğunu keşfetti. "Bir şef çok uzamış, uzun ya da dikkatsiz sakalları veya saçları dağılmış veya mutfakta dolaşan bir hayvan varsa, hem kendisi hem de ailesi için idam cezasıyla cezalandırılmayı göze alıyorsa"
14. yüzyıl Hitit tableti C.Kazıları yapan ekip bunun gibi eski tabletleri inceleyerek Hitit mutfağını tanımayı başardı.
Hitit Menüsü
Alacahöyük'te servis edilen ziyafet menüsünde Ninda adında tatlı ekmekler vardı. ku, diğer arpa bazlı ekmek türleri veya peynir veya incir eklenerek daha fazla veya peynir veya incir eklenerek daha fazla lezzet vermek için eklenmiştir. Ayrıca kayısı reçeli, soğuk etler, dana güveç, zeytinyağı, bal, ciğer ve ızgara kuzu yüreği, etli sandviç ve soğan güveçleri ve beruwa (humus gibi bir püre türüne verilen isim), nohut ve ezilmiş salatalıklardan yapılmış. Tarifleri 4.000 yıllık Alacahöyük'te verilen Hitit ziyafeti. (Günlük Sabah) Hititler, MÖ 1600'lere doğru Türkiye'nin kuzeyi ve merkezi olan yerde bir imparatorluk kuran antik bir Anadolu halkıydı. C. Bu imparatorluk MÖ 14. yüzyılın ortalarında en ihtişamını yaşadı. C., Küçük Asya'nın büyük bir kısmını ve bazı kuzey Ortadoğu ve Yüksek Mezopotamya bölgelerini kapsayan bir uzantıyı kapsadığı dönem. 1180'den sonra. C., imparatorluk, o dönemde bilinen Bronz Çağı çöküşünü atlatarak sona erdi, çeşitli bağımsız "Neo- Hititler" eyaletlerinde saklanarak, bazıları 8. yüzyıla kadar hayatta kaldı.
Kaynak: https://www.ancient-origins.es/.../recetas-hititas-hace...
ZUKANDA...
Elamitler'den gelen taaa 5000 yıl önceden bir kürd yemeği tarifi görülüyor, yapıp yapıp yiyin...
Ji bo hındeka noşi can be,
ji bo hındekan jı ZUQQUM û quzulkurt be,
ew zalım xwe nas dıkı
____________________
5500 YEARS OLD KURDISH CUPCAKE MOLDS
Li Başûrê Kurdistanê keşfeke nû ya arkeolojîkî
Li Bab û Girê Kur'ê herêma Raperînê gelek kelûpelên axê hatine dîtin, li gorî arkeologan dîroka wan vedigere 5500 sal berê.
Dibe ku ev keştî wekî qalibên çêkirina nan dihatin bikaranîn.
FERHENGOKA XURAKÊ
KUTILK: li tirkî tuneye - tenê tarîfa xwarinê heye: İçli köfte
LÛLE KEBAB: li tirkî tuneye - tenê tarîfa xwarinê heye: Adana kebab
TÎKE KEBAB: li tirkî tuneye - tenê tarîfa xwarinê heye: Kuşbaşı kebab
XAVARD (mirtoxe): li tirkî tuneye
XWERÎS / Helaw: li tirkî tuneye: Helva
KURDISK NEWROZ BUFFÉ av Goran Candan
